Τις προάλλες, έχοντας λίγο χρόνο για σκότωμα ανάμεσα σε δύο ραντεβού, έκανα μια βόλτα στη μαρίνα του Φλοίσβου, που είναι ένα μέρος ωραίο για τέτοιου τύπου ανώφελες βόλτες. Στην άκρη της τέρμα αριστερά προβλήτας, όπως κοιτάς τη θάλασσα, υπήρχε αυτό:
[imagebrowser id=36]
Αυτό είναι ένα καράβι που λέγεται “Al Mirqab”. Είναι ιδιωτικό σκάφος, κότερο, θαλαμηγός, ή όπως αλλιώς τα λένε αυτού του είδους τα πλεούμενα, και έχει το μέγεθος ενός τυπικού φέρι μποτ. Είναι, ωστόσο, πολύ πιο όμορφο και αεροδυναμικό. Στο πίσω μέρος έχει και μια ξύλινη πλατφόρμα για ηλιοθεραπεία και βουτιές.
Το καράβι αυτό ανήκει στον πρωθυπουργό του Κατάρ, κύριο Χαμάντ μπιν Γιασίμ μπιν Τζαμπέρ μπιν Μουχάμεντ Αλ Τάνι. H σημαία του είναι των Νήσων Καϊμάν. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά σκάφη στη Γη -έχει και δικιά του σελίδα στη Wikipedia– και, σύμφωνα μ’ αυτή τη λίστα, είναι το 9ο μακρύτερο από όλα. Είναι ενδιαφέρον ότι από τα 10 μακρύτερα της λίστας, τα οκτώ ανήκουν σε αξιωματούχους αραβικών χωρών.
Είναι τεράστιο. Διαβάζω εδώ ότι φιλοξενεί 24 επιβάτες σε δέκα πολυτελείς σουίτες και ότι το πλήρωμά του αριθμεί 55 ανθρώπους, νούμερα που μοιάζουν εξωφρενικά μικρά σε όποιον έχει ταξιδέψει με αντιστοίχου μεγέθους φέρι μπόουτ στο Αιγαίο.
Δίπλα του, τα υπόλοιπα κότερα της μαρίνας, αεροδυναμικά κι αυτάρεσκα από μόνα τους, μοιάζουν με βαρκούλες. Αν βρεθείς αυτές τις ημέρες στη μαρίνα, να πας να το δεις.
Δεν ξέρω για ποιο λόγο βρίσκεται στην Ελλάδα, βεβαίως. Είναι εδώ ο πρωθυπουργός του Κατάρ; Έχει επαφές και συζητήσεις για τις πολυθρύλητες επενδύσεις που θέλει να κάνει το fund που ελέγχει ο εκεί σεΐχης στον Αστακό ή στο Ελληνικό; Με ποιούς; Και, αλήθεια, με το καράβι μετακινείται ο πρωθυπουργός; Σαν ταξί το χρησιμοποιεί; Γιατί δεν παίρνει το αεροπλάνο (που ασφαλώς έχει); Κι αν παίρνει το αεροπλάνο, το καράβι τι κάνει εδώ; Ποιούς 24 μεταφέρει;
Είναι πολλά τα πράγματα που δεν καταλαβαίνω για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τέτοιου τύπου μεταφορικά μέσα.
Μα το πράγμα που σκεφτόμουν περισσότερο, επιστρέφοντας από το άκρο της προβλήτας, ήταν άλλο.
Όπως πιθανότατα ξέρεις, εσύ που διαβάζεις αυτό εδώ το μπλογκ εδώ και καιρό, δεν είμαι κομμουνιστής (μετά τα 14, τουλάχιστον -αλλά τότε δεν με ήξερες, γιατί δεν υπήρχε ίντερνετ). Δεν πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι και ότι πρέπει να αμείβονται το ίδιο και να μην υπάρχει ιδιοκτησία. Πιστεύω ότι η ανθρώπινη φύση είναι εξ’ ορισμού ατελής και ότι για να μπορέσουν οι άνθρωποι να συνυπάρξουν και να μοιραστούν τη Γη με κάποιον τρόπο που μοιάζει αντικειμενικά δίκαιος, και ταυτόχρονα να έχουν κίνητρα για να αναπτύξουν φιλοδοξίες και όνειρα και να πάνε την ανθρωπότητα παρακάτω, θα πρέπει να επινοήσουν ένα κριτήριο αυστηρά μη-ανθρώπινο. Ο καπιταλισμός είναι το πιο επιτυχημένο οικονομικό σύστημα στην ανθρώπινη ιστορία, και χάρη σ’ αυτόν σήμερα οι άνθρωποι έχουν υγιή δόντια και κινητά τηλέφωνα και, παρά τις φρικτές του ατέλειες, παραμένει καλύτερος από άλλα, πιο ανθρωποκεντρικά συστήματα, που προτιμούν την ισότητα απ’ την ελευθερία.
Μα μερικές φορές, οι φρικτές ατέλειες του καπιταλισμού γίνονται λίγο υπερβολικά κραυγαλέες, και για λίγο θολώνουν τα αναμφισβήτητα καλά του.
Δες το Al Mirqab, ας πούμε.
Φτιαγμένο με κόστος 300 εκατομμύρια δολάρια, για να πηγαινοφέρνει 24 εκλεκτούς καλεσμένους στα πέρατα των θαλασσών.
Ποιος χρειάζεται κάτι τέτοιο; Μεγάλα καράβια χρειάζονται, σύμφωνοι, για να πηγαινοφέρνουν τον κόσμο από ακτή σε ακτή. Αλλά ποιος χρειάζεται κάτι τόσο μεγάλο, κραυγαλέο και σπάταλο, να το ‘χει για δικό του; Τι είδους ανάγκη είναι αυτή, το να μπορείς να κάνεις κρουαζιέρα με το δικό σου κρουαζιερόπλοιο; Καταλαβαίνω ότι στην εποχή μας κάποιος μπορεί να χρειάζεται το δικό του ελικόπτερο ή το δικό του αεροπλάνο. Ελάχιστοι άνθρωποι τα χρειάζονται πραγματικά, αλλά κάθε πολίτης που έχει κολλήσει σε αεροδρόμια επειδή καθυστέρησε η πτήση του ή που έχει κάνει υπερατλαντικά βασανιστήρια στριμωγμένος σε οικονομική θέση, μπορεί να συμμεριστεί σε κάποιο βαθμό την ανάγκη. Αλλά οχταώροφο ατσαλένιο τέρας 133 μέτρα μακρύ που κοστίζει δέκα φορές περισσότερο από ένα ιδιωτικό αεροπλάνο, ποιος χρειάζεται; Από ποιον έλλειψε;
Το επιχείρημα ότι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν στη φτώχεια γι’ αυτό κανένας δεν πρέπει να είναι πλούσιος θυμίζει λίγο το “φάε όλο του φαΐ σου γιατί τα παιδάκια στην Αφρική πεινάνε”: Δε βγάζει κανένα νόημα. Μα βλέπεις εξωφρενικά πράγματα σαν αυτό το καράβι/κότερο/θαλαμηγό/κρουαζιερόπλοιο, και καταλαβαίνεις ότι είναι λάθος. Το βλέπεις ότι είναι λάθος. Δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό. Κάποιας μορφής όρια πρέπει να υπάρχουν, κάποιας μορφής κόφτες πρέπει να πέφτουν και να εμποδίζουν τέτοια σπατάλη, τέτοια κραυγαλέα ανισότητα. Είναι λάθος. Το ότι επιτρέπεται να υπάρχει το Al Mirqab, το ότι κάποιος νιώθει την ανάγκη να το έχει και έχει και τη δυνατότητα να το αποκτήσει, είναι λάθος.
Βεβαίως, αυτή είναι η γνώμη μου και ως τέτοια είναι ελάχιστα χρήσιμη, γιατί είπαμε, είμαι άνθρωπος, εξ’ ορισμού ατελής. Δηλαδή πώς θα υλοποιούσα αυτή την άποψη, αν είχα τη δύναμη; Θα περιόριζα το μέγεθος των σκαφών που μπορούν να κατασκευαστούν; Ως τι; Ποιος φορέας μπορεί να επιβάλλει τέτοια όρια; Και ποια ακριβώς θα είναι αυτά τα όρια; Το μήκος; Το κόστος; Ο αριθμός των εκλεκτών επιβατών;
Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Ο κόφτης πρέπει να είναι άλλος και δεν πρέπει να πέφτει από πάνω -πρέπει να πέφτει από μέσα.
Πριν από λίγο στο κέντρο της Αθήνας έγιναν επεισόδια. Όπως και σε άλλες πόλεις του κόσμου, μουσουλμάνοι που ζουν στην Αθήνα διαμαρτυρήθηκαν για το τρέιλερ μιας ταινίας που προσβάλλει το Μωάμεθ. Εγώ κρίνω τη διαμαρτυρία τους ως βλακώδη και τους ίδιους ως σκοταδιστές και αμόρφωτους ή ηλίθιους, ένα από τα δύο. Και, διαβάζοντας για τα επεισόδια, θυμήθηκα το Al Mirqab και την προφανή λύση του προβλήματος.
Η παιδεία.
Μόνο αυτή είναι η λύση.
Το μόνο πράγμα που μπορεί να λειτουργήσει ως αντίδοτο στα τιτάνια κότερα και κάθε συγγενή μορφή ελεεινής σπατάλης -κάτι που έχουμε γνωρίσει πάρα πολύ και στη δική μας χώρα, με τις γιγάντιες βίλες και τις Porsche Cayenne και τις γραμματείς με τις Louis Vuitton- είναι η παιδεία και τα παραπροϊόντα της, η προοπτική και η αισθητική. Αυτό δεν μας έλειπε και εμάς; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να κάνεις τους ανθρώπους να καταλάβουν την αξία των χρημάτων και να διακρίνουν το σημαντικό απ’ το κραυγαλέο. Παιδεία.
Οκτώ από τους δέκα ιδιοκτήτες των μακρύτερων σκαφών/θαλαμηγών του κόσμου κατάγονται από τις χώρες των ανθρώπων που διαμαρτύρονται για το τρέιλερ της αμερικάνικης ταινίας.
Μου αρέσει αυτό το συμπέρασμα. Το βρίσκω ικανοποιητικό.
Μα, βέβαια, η “παιδεία” δεν είναι μια λέξη. Είναι πράγμα περίπλοκο και δύσκολο. Είναι εξίσου δύσκολο να αποχτήσουν ολόκληροι λαοί παιδεία με το να βάλω εγώ όρια στο μήκος κατασκευής πολυτελών θαλαμηγών. Αν γινόταν -μαγικά, αυτόματα-, και ξαφνικά οι άνθρωποι αποκτούσαν πρόσβαση σε σοβαρή και ποιοτική παιδεία, αν όλοι οι άνθρωποι στη Γη αποκτούσαν πρόσβαση στη γνώση της ανθρωπότητας και την έκαναν κτήμα τους, δεν θα λυνόταν μόνο το πρόβλημα του θρησκευτικού φανατισμού και της κραυγαλέας ανισοκατανομής του πλούτου. Θα λύνονταν σχεδόν όλα τα προβλήματα. Η ανθρωπότητα θα γινόταν λιγότερο ατελής.
Και, ξαφνικά, ο καπιταλισμός ο ίδιος θα μας ήταν λιγότερο χρήσιμος.
