Θα έχεις αφουγκραστεί το δίχως άλλο τη φούρια και την αναμπουμπούλα και τη συζήτηση που γίνεται στα παγκόσμια ίντερνετς και, υποθέτω, και στον τρισδιάστατο κόσμο για το θέμα της νομιμοποίησης των γάμων των ομοφυλοφίλων σε διάφορες χώρες του πλανήτη. Διάλογος έχει ξεκινήσει έντονος εδώ και καιρό, το θέμα συζητιέται διαρκώς, το Google βγάζει doodles, ουράνια τόξα παντού, και κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: Γιατί; Ή, εναλλακτικά: Γιατί τώρα;
Αυτό θα κουβεντιάσω στο παρακάτω κείμενο. Όχι την ουσία του θέματος (θα καταλάβεις γιατί πιστεύω ότι δε χωράει και πολλή ανάλυση), όσο το γιατί συζητιέται τόσο, από τόσους.
Εν τάχει, για όσους δεν ξέρουν ή χρειάζονται μια συμπυκνωμένη περίληψη: Στις περισσότερες κοινωνίες του κόσμου τα ζευγάρια που έχουν κατοχυρώσει τη σχέση τους με γάμο απολαμβάνουν κάποιων προνομίων (φορολογικά, κληρονομικά θέματα κλπ.). Στις περισσότερες χώρες προβλέπεται μια νομική διαδικασία για την κατοχύρωση αυτών των προνομίων, αλλά μόνο για τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια. Από το 2001 (με πρωτοπόρο την Ολλανδία) κι ύστερα, διάφορες χώρες έχουν αρχίσει να εισάγουν νομοθεσία που να εξασφαλίζει και στους ομοφυλόφιλους τις ίδιες ή ισάξιες νομικές διαδικασίες. Σήμερα 13 χώρες αναγνωρίζουν τους γάμους των ομοφυλόφιλων, και περίπου άλλες τόσες έχουν κάποιας μορφής θεσμοθετημένα “σύμφωνα συμβίωσης” που εξασφαλίζουν στους ανθρώπους που τα συνάπτουν ισάξια δικαιώματα. (wikipedia)
Καθώς περνά ο καιρός και όλο και περισσότερες χώρες προστίθενται στη λίστα, η συζήτηση φουντώνει, και τη βλέπω να εξαπλώνεται και σε χώρους όπου θα περίμενε κανείς άνθρωποι να ασχολούνται με άλλα, υποτίθεται πιο πιεστικά και μεγάλα προβλήματα. Πιάνω και τον εαυτό μου να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να νοιάζεται και να συμμετέχει. Και νομίζω ότι έχω καταλάβει το γιατί.
Υπάρχει το ρητό που θέλει τίποτα να μην είναι πιο δυνατό από “μια ιδέα της οποίας ο καιρός έχει έλθει”, το οποίο και αποδίδεται στο Βίκτορα τον Ουγκό. Για τους περισσότερους μάλλον αυτή είναι η αιτία: Ο καιρός είναι πια ώριμος για να γίνει κι αυτό το βήμα στην ιστορία των κοινωνιών, και οι πολίτες του κόσμου να γίνουν έτσι λίγο πιο ίσοι. Εγώ διαφωνώ. Δεν πιστεύω ότι αυτή είναι η αιτία. Η ιδέα της ισότητας όλων των πολιτών απέναντι στους νόμους δεν είναι σημερινή. Ο καιρός για την ιδέα των κοινωνικών δικαιωμάτων δεν είναι τώρα. Αυτή είναι ιδέα της δεκαετίας του ’60. Τότε ήταν που οι προοδευτικές κοινωνίες της Δύσης βάλθηκαν να εξελίξουν τη δημοκρατία, κόντρα στη συντήρηση και τις φοβίες. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, τίποτα διαφορετικό δεν υπάρχει στο να επιτρέπεις στους γκέι να παντρεύονται από το να επιτρέπεις στους μαύρους να ψηφίζουν. Ο καιρός έχει παρέλθει. Ήταν τότε. Τώρα νομίζω ότι υπάρχει άλλος λόγος:
Είναι εύκολο.
Αυτό είναι.
Γι’ αυτό νομίζω ότι κόσμος ασχολείται πολύ και με όρεξη και ζέση με το συγκεκριμένο θέμα. Γιατί, καθώς είναι σα βγαλμένο από μια παλιά εποχή, τηλεμεταφερμένο σε μια θεωρητικά πιο ώριμη και εξελιγμένη, είναι πια εύκολο. Είναι ένα πολιτικό και κοινωνικό θέμα κρυστάλλινο, απλό, κατανοητό, εύκολο. Το σκέφτεσαι και λες: Μα καλά, πώς δεν έχει λυθεί αυτό το πρόβλημα εδώ και πάρα πολύ καιρό; Πώς και εκκρεμεί ακόμα;
Και αυτό είναι σπάνιο, γιατί ζούμε σε μια εποχή περίπλοκη στην οποία, αν το καλοσκεφτεί κανείς, τα περισσότερα από τα εύκολα προβλήματα έχουνε λυθεί. Πόσο εύκολη είναι η οικονομική κρίση, η ελληνική ή η παγκόσμια; Η ρύθμιση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος; Πόσο δύσκολα θέματα είναι αυτά; Ο Σνόουντεν είναι κατάσκοπος ή ήρωας; Τι θα κάνουμε με τα μεταλλαγμένα τρόφιμα; Με την υπερθέρμανση του πλανήτη; Μήπως οι προσπάθειες που γίνονται είναι ανώφελες; Και με τη μετανάστευση τι γίνεται; Επιτρέπεται οι μετανάστες να φέρνουν στις χώρες υποδοχής τα έθιμά τους; Πόσα από αυτά; Ποιος κρίνει που μπαίνει το όριο; Και πόσοι δικαιούνται να παίρνουν ιθαγένεια; Με τι κριτήρια;
Άπειρα θέματα υπάρχουν, φλέγοντα, που καίνε τις κοινωνίες της εποχής και που συζητιούνται και που, δυστυχώς, είναι σχεδόν όλα μπελαλίδικα και δύσκολα. Εγώ έχω απαντήσεις δικές μου για τα παραπάνω, και εσύ έχεις δικές σου, πιθανότατα παρόμοιες, αλλά ίσως αλλιώτικες. Η ουσία είναι πως δεν είναι θέματα απλά, χωράνε κουβέντα, απαιτούν προσεκτική μελέτη ετερόκλητων παραμέτρων για να γίνουν κατανοητά και να βγάλεις κάποιο -επίφοβο, αμφιλεγόμενο, αβέβαιο- συμπέρασμα. Δύσκολα προβλήματα.
Αντίθετα, το θέμα των γάμων των ομοφυλοφίλων είναι πανεύκολο. Απλούστατο. Υπάρχει μια νομική σύμβαση που εξασφαλίζει σε κάποιους πολίτες κάποια προνόμια. Κάποιοι άλλοι πολίτες αποκλείονται από αυτά τα προνόμια. Τα κράτη ψηφίζουν ένα νόμο, και οι πολίτες αυτοί παύουν να αποκλείονται από αυτά τα προνόμια. Ο κόσμος πάει παρακάτω, και μια μερίδα της κοινωνίας είναι τώρα λίγο πιο ίση με την υπόλοιπη κοινωνία.
Πόσο εύκολο και απλό. Ανακουφιστικό δεν είναι, να υπάρχει κάτι που δεν χρειάζεται πάρα πολλή σκέψη, πάρα πολύ διάβασμα, πάρα πολλή αμφιβολία και αμφιταλάντευση; Σε κάνει να εύχεσαι όλα τα προβλήματα να ήταν τόσο απλά, άσπρο-μαύρο, διαλέγεις σύμφωνα με την ηθική και το μυαλό σου, και η επιλογή είναι εύκολη. Κάπως έτσι το λέει κι ο αξιαγάπητος Νεοζηλανδός βουλευτής:
[field id=”1″]
Γι’ αυτό λοιπόν πιστεύω ότι πολλοί από εμάς ασχολούμαστε μ’ αυτό το θέμα τώρα, το 2013, μέσα στην κρίση και την αναμπουμπούλα. Επειδή μέσα σε έναν ορυμαγδό δύσκολων και πολύπλοκων προβλημάτων που επηρεάζουν τη ζωή μας με τρόπους που δεν μπορούμε και πολύ εύκολα να καταλάβουμε, υπάρχει και ένα εύκολο.
[field id=”2″]
Απαραίτητη υποσημείωση: Βεβαίως, αυτό που για τον υπόλοιπο κόσμο και για κάποιους από εμάς θεωρείται “εύκολο”, για την καθυστερημένη γωνιά της Βαλκανικής με τις φλόγες-με-τιμές-αρχηγού-κράτους, τους πρωθυπουργούς που μιλάνε στην Παναγιά και με τη Χρυσή Αυγή υποθέτω ότι θεωρείται αδιανόητο. Εδώ εμείς έχουμε μείνει ακόμα στο να κουβεντιάζουμε για το αν είναι δίκιο ο νόμος του εργάτη, αν μπορεί κάποιος να μείνει φυλακή τρία χρόνια χωρίς δίκη, και αν επιτρέπεται να εμποδιστεί κάποιος που κάνει κατάληψη. Προς το παρόν και τα εύκολα μας δυσκολεύουνε, εμάς.