OK, λοιπόν, είναι σαφές ότι δεν σου άρεσε. Τα πρώτα σχόλια για το νέο tovima.gr, την online εκδοχή της ημερήσιας εφημερίδας που έκλεισε πριν από λίγους μήνες, είναι πολύ αρνητικά, και δικαιολογημένα: Πρόκειται για ένα άσχημο, κακότροπο site. Αλλά διαφωνώ με κάποιες από τις αντιρρήσεις άλλων, ενώ έχω και μερικές εντελώς διαφορετικές, δικές μου.
Το πιο έντονο χαρακτηριστικό του redesign, βεβαίως, είναι η απόλυτη (και σχετικά τυφλή) αντιγραφή του design του Huffington Post, τόσο στην πρώτη σελίδα, όσο και στις επιμέρους σελίδες των κατηγοριών. Η αντιγραφή αυτή καθαυτή είναι κατακριτέα μόνο για την έκτασή της (το έκαναν υπερβολικά ίδιο), καθώς τα έχουμε πει αυτά, παρθενογένεση δεν υπάρχει, κι αν είναι να αντιγράψεις αντίγραψε απ’ τους καλύτερους και τα τοιαύτα. Το “ΒΗΜΑ”, όμως, αντέγραψε ολοκληρωτικά το χειρότερο χαρακτηριστικό του πολύ πετυχημένου HuffPο: το χαώδες design με τα πολύχρωμα fonts και το τεράστιο μήκος. Και, αν και πρόκειται για κίνηση που κατά τη γνώμη μου είναι λανθασμένη, δεν είναι το σημαντικότερο πρόβλημα. Το design γενικότερα είναι πράγμα υπερεκτιμημένο από όσους ασχολούμαστε με τα Ίντερνετς (και το ίδιο ίσχυε και στα έντυπα): Ο αναγνώστης στην πραγματικότητα ενδιαφέρεται πολύ λιγότερο για την αισθητική και την λειτουργικότητα του design ενός προϊόντος από ό,τι φανταζόμαστε εμείς. Αυτό έχει να κάνει με την παιδεία και την αισθητική του αναγνώστη, και αποδεικνύεται από την επιτυχία των ειδησεογραφικών σκουπιδοblogs στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Βεβαίως πρέπει εμείς που υποτίθεται ότι ξέρουμε καλύτερα να φτιάχνουμε πράγματα όμορφα και λειτουργικά για να εξυπηρετούμε τον αναγνώστη με τρόπο που ίσως δεν καταλαβαίνει συνειδητά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένα site με το σχεδιασμό του νέου “ΒΗΜΑτος” (δόκιμο;) θα αποτύχει μόνο και μόνο εξαιτίας του design. Πιστεύω πως το σημαντικότερο πρόβλημα δεν είναι το ότι αντέγραψαν το design του HuffPo -είναι το ότι δεν αντέγραψαν το περιεχόμενό του.
Διαβάζοντας το νέο “ΒΗΜΑ” βλέπεις ότι το περιεχόμενο περιλαμβάνει δύο πράγματα: Ειδήσεις και απόψεις. Είναι το υλικό που διαβάζεις σε μια εφημερίδα, και είναι για τα δεδομένα του φτωχού Ελληνικού Ίντερνετ σε γενικές γραμμές αξιόλογο και υψηλού επιπέδου (έστω κι αν κάποιες κατηγορίες είναι ακόμα άδειες). Αλλά το Huffington Post είναι άλλο πράγμα. Έχει μεν απόψεις, αλλά δεν παράγει πολλές ειδήσεις. Δεν παράγει δημοσιογραφία. Είναι aggregator: Μαζεύει ειδήσεις, απόψεις, βιντεάκια, tweets και οτιδήποτε άλλο γίνεται στο Ίντερνετ, εκατοντάδες πραγματάκια κάθε ημέρα, και τα συγκεντρώνει σε ένα μέρος. Γι’ αυτό δικαιολογείται και η αισθητική του τσίρκου: Επειδή μαζί με τις ειδήσεις για την πολιτική και τα νέα από τη Λιβύη έχει και το νέο τραγούδι της Λέιντι Γκάγκα και τις τελευταίες δηλώσεις του Τσάρλι Σιν και βιντεάκια με γατάκια. Δεν είναι “εφημερίδα” με την κλασική, σοβαροφανή, ελκυστική μόνο στους άνω των 50 Ελληνική έννοια. Είναι κάτι άλλο.
Και να ένας άλλος σημαντικός λόγος που το κακό design του HuffPo δεν έχει σημασία: Επειδή το traffic του έρχεται κυρίως από τα social media και το Google (ήδη το μακρινό 2009 το 20% της κίνησης ερχόταν από το Facebook). Συγκριτικά λίγοι έχουν bookmark το Huffington Post και μπαίνουν εκεί για να δουν τα νέα -οι περισσότεροι επισκέπτες το παρακολουθούν στο Facebook ή στο Twitter, ή φτάνουν εκεί όταν ψάχνουν ειδήσεις για τον Τσάρλι Σιν στο Google.
Τίποτα από αυτά δεν ισχύει για το “ΒΗΜΑ”, κι αυτός είναι ο λόγος που το redesign αυτό κρίνεται (από εμένα) ως αποτυχημένο: Γιατί δεν ταιριάζει καθόλου με το περιεχόμενο. Θα ήταν πολύ πιο ορθολογικό -και, ομολογώ, πιο αναμενόμενο- το site μιας εφημερίδας να αντιγράψει τους New York Times ή (όπως κάνει με επιτυχία η Ναυτεμπορική) τον Guardian. Ή, εναλλακτικά, και με δεδομένο ότι η εφημερίδα αυτή καθ’ αυτή έχει κλείσει, και το έδαφος είναι εύφορο για νέες απόπειρες (αν είναι), να προσπαθήσει να φτιάξει το “ελληνικό Huffington Post”. Όπως έχει, το αποτέλεσμα δεν είναι τίποτα από τα δύο, και γι’ αυτό το κρίνω από αυτή, την πρώτη ματιά, ως αποτυχημένο.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλά που μπορεί να πει κανείς για το site (παράδειγμα: οι μόνες σελίδες που έχουν μια κάποια πιο ορθολογική μορφή είναι των μεμονωμένων άρθρων, με τα social media κουμπάκια και κάποιες επιλογές στη sidebar για περισσότερο διάβασμα, αλλά ακόμα χωρίς link -εκτός από μεμονωμένες, αδέξιες περιπτώσεις– και καθόλου σχετικά άρθρα. Αυτές είναι και οι μόνες που έμειναν σχεδόν ίδιες από το προηγούμενο site του “Βήματος”), και για την ομιχλώδη εμπορική στρατηγική του (πού είναι τα banners;) αλλά μια λεπτομερής ανάλυση από εμένα σ’ αυτή τη φάση δεν νομίζω να είναι χρήσιμη για κανέναν. Κι επίσης βαριέμαι και λίγο.
Το μόνο χρήσιμο πράγμα που μπορώ να προσθέσω είναι, νομίζω, το εξής:
Το να σχεδιάζεις ένα μεγάλο site είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Ανάλογα με το ποιοι και πόσοι εμπλέκονται, μπορεί να απαιτεί από αυτόν που έχει αναλάβει το project από μερικές δεκάδες μέχρι πολλές εκατοντάδες ξεχωριστές, σημαντικές αποφάσεις (όσο καλύτεροι στη δουλειά τους είναι οι συμμετέχοντες, designers, developers, project managers και δε συμμαζεύεται, τόσο πιο απλή γίνεται αυτή η ιστορία). Ακόμα και όταν δουλεύουν ταλαντούχοι και ορεξάτοι άνθρωποι σε κάτι τέτοιο (που, στην περίπτωση του “ΒΗΜΑτος”, είμαι σίγουρος ότι ισχύει), το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ κακό αν παρθούν οι λανθασμένες αποφάσεις σε καίρια σημεία ή από λάθος κέντρα. Επίσης, μπορεί να είναι δύσκολο να φτιάξεις ένα site, αλλά δεν είναι και πυρηνική φυσική, ούτε χρειάζεται να έχεις τελειώσει πανεπιστήμιο για να το καταφέρεις. Το σημαντικότερο που χρειάζεται είναι το εξής: Να χρησιμοποιείς το Ίντερνετ. Να ξέρεις πώς δουλεύει. Δεν χρειάζεται να είσαι έξυπνος ή nerdy – απλά να το χρησιμοποιείς στην καθημερινή σου ζωή για να δουλέψεις, να ενημερωθείς, να ψυχαγωγηθείς και να επικοινωνήσεις. Αν δεν το χρησιμοποιείς, δεν μπορείς να καταλάβεις πώς λειτουργεί. Κι αν δεν το καταλαβαίνεις, δεν μπορείς να το αναπαράγεις, όσο πιστά κι αν αντιγράψεις κάτι που νομίζεις ότι δουλεύει.