Τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ δεν τους αγαπώ και πάρα πολύ. Θες η εξωφρενική αισθητική τους, θες αυτή η μόνιμη επίκληση του δημοσίου συμφέροντος και της δημόσιας περιουσίας που είναι λίγο much, θες τα σκάνδαλα, θες οι θύμησες διεφθαρμένης Ελλάδας που σου ξυπνά η θωριά τους, ε, μ’ όλα αυτά δεν τους έχω και σε πολύ μεγάλη εκτίμηση.
Αυτές τις μέρες οι συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ δίνουν τον μεγάλο τους αγώνα. Μπορεί η οικονομική κρίση να μην τους αγγίζει σχεδόν καθόλου, αλλά ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν είναι μεγάλος: Η κυβέρνηση σχεδιάζει να πουλήσει ένα κομμάτι της εταιρίας σε ιδιωτικούς επενδυτές για να αυξήσει τα πενιχρά του έσοδα, μειώνοντας το ποσοστό της συμμετοχής του στην εταιρία από 51% σε 34%. Αυτό σημαίνει ότι ιδιώτες θα έχουν το πλειοψηφικό πακέτο της ΔΕΗ, κι αν ένας ιδιώτης πάρει μια εταιρία σαν τη ΔΕΗ, αντιλαμβάνεσαι ότι το πρώτο πράγμα που θα δει και, αφού πρώτα κάνει εμετό ό,τι έφαγε το βράδι, θα ξεριζώσει απ’ τη ρίζα και θα πετάξει στον υπόνομο της κόλασης, θα είναι αυτό.
Οπότε η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ αγωνίζεται για τη ζωή της, και αυτό πρέπει να το βάλουν καλά στο μυαλό τους όσοι κλείστηκαν σε ασανσέρ τις τελευταίες μέρες των συνεχών διακοπών ρεύματος.
Εδώ που τα λέμε, είναι μια καλή ζωή.
Σύμφωνα μ’ αυτό εδώ το link, η ΔΕΗ είναι μια εξωφρενικά κερδοφόρα εταιρία που έχει πενιχρά κέρδη. Σχεδόν όλο το κέρδος που παράγει το ενεργειακό μονοπώλιο της εταιρίας πηγαίνει σούμπιτο στις τσέπες των εργαζομένων της, που είναι από τους πιο ακριβοπληρωμένους υπαλλήλους (δημόσιους ή ιδιωτικούς) στην Ελλάδα.
Ας δούμε τώρα ποια άλλη μοίρα θα μπορούσαν να έχουν αυτά τα εκατοντάδες εκατομμύρια, αν δεν είχε στηθεί όλο αυτό το σύστημα συνδιαλλαγής του συνδικάτου μιας εταιρίας με το κράτος (με πρωτεργάτη, απ’ ό,τι λέει το άρθρο, το σημερινό Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και Υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο), πράγμα που ρεαλιστικά θα μπορούσε να συμβεί μόνο αν η εταιρία έφευγε από τα χέρια του διαχρονικά ανίκανου στα επιχειρηματικά κράτους:
1: Το κέρδος θα μπορούσε να πηγαίνει στις τσέπες ιδιωτών επενδυτών
Αυτό είναι προφανώς το σενάριο που τρομοκρατεί όλους αυτούς τους πολίτες που δε θέλουν «να ξεπουλήσουμε την περιουσία του λαού». Βεβαίως, ούτε εμένα μου αρέσει σαν ιδέα. Αυτο που μου αρέσει ακόμα λιγότερο, όμως, είναι η αντίφαση: Οι ίδιοι πολίτες που δεν θέλουν να τσεπώνουν τα κέρδη ιδιώτες δεν έχουν κανένα πρόβλημα όταν ο συμπολίτης τους χτίζει αυθαίρετο καταπατώντας δημόσια γη. Κανένας δεν έκανε διαδήλωση κατά των κατοίκων της Κερατέας, ας πούμε, παρ’ όλο που στην πλειοψηφία τους έχουν κλέψει «περιουσία του λαού». Γι’ αυτούς υπάρχουν καλοί και κακοί κλέφτες, και οι ιδιωτικές εταιρίες είναι «κακοί κλέφτες». Και κανείς δε θέλει να δει την τσέπη του κακού κλέφτη να φουσκώνει. Όσο περίεργο κι αν σου φαίνεται, υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που προτιμά συνειδητά να του κλέβουν τα λεφτά οι συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ από την τσέπη, παρά να γίνει ιδιωτική η εταιρία και έτσι να υπάρχει κάποια (έστω μικρή) πιθανότητα να μην του κλέβει τα λεφτά κανένας. Νομίζω ότι είναι το ίδιο μείγμα κουτοπονηριάς και σχιζοφρένειας που οδηγεί τον Έλληνα να δέχεται να μαθαίνουν τα παιδιά του ψέματα για το 1821 επειδή “πρέπει να είναι περήφανα”. Η ίδια διαταραχή.
Και είναι καθολική διαταραχή: Τις προάλλες η συνέλευση των αγανακτισμένων του Συντάγματος (οι οποίοι πριν από ένα μήνα, καθώς η πορεία της ΓΕΝΟΠ περνούσε από την πλατεία, της έριξαν τρελή γιούχα) έβγαλε ψήφισμα στήριξης του αγώνα της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ.
2: Το κέρδος να πηγαίνει σε επενδύσεις για καθαρότερη και αποδοτική ενέργεια.
Οι περισσότεροι Έλληνες για κάποιο λόγο δεν το γνωρίζουν ή δεν το καταλαβαίνουν, αλλά η πραγματικότητα είναι πως οι περισσότερες («κακές») εταιρίες που έχουν κέρδη φροντίζουν να επενδύσουν όσο περισσότερα από αυτά μπορούν, όχι γιατί είναι λαρτζ, αλλά για να βελτιωθούν και να γίνουν ακόμα μεγαλύτερες. Η ΔΕΗ είναι μια αρκετά οπισθοδρομική και συντηρητική εταιρία στον τομέα της, και θα μπορούσε να κάνει πάρα πολλά πράγματα για να παράγει το ρεύμα που έρχεται στα σπίτια μας πιο καθαρά και πιο φτηνά. Βεβαίως, καμία Ελληνική κρατική εταιρία ποτέ δεν λειτούργησε με γνώμονα την καινοτομία –επενδύσεις γίνονται πάντα μόνο όταν υπάρχουν Ευρωπαϊκά κονδύλια για να «φάει» το παρασιτικό σύστημα των εγχώριων εργολάβων και του πολιτικού προσωπικού. Μια υγιής εταιρία όμως δεν δουλεύει έτσι. Ειδικά αν άνοιγε η αγορά της ενέργειας και η ΔΕΗ είχε και ανταγωνισμό, θα ήταν αναγκασμένη να επενδύσει τα κέρδη της σε ανάπτυξη. Κι αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα πιο καθαρή ενέργεια και καλύτερες υπηρεσίες.
3: Το κέρδος να πηγαίνει στον καταναλωτή
Ο περισσότερος κόσμος ακούει τη λέξη «κέρδος» σαν κακό πράγμα και, να σου πω την αλήθεια, κι εμένα ποτέ δεν μου καθόταν πολύ καλά. Ξέρω ότι ο καπιταλισμός έτσι δουλεύει, και χωρίς το κέρδος ως κίνητρο δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, αλλά σε κάποιο επίπεδο συμφωνώ με την αφασική μάζα, έστω και για διαφορετικούς λόγους, έστω και αν ξέρω ότι η άποψή μου είναι λανθασμένη και ουτοπική. Θα προτιμούσα οι εταιρίες να επενδύουν όλη τους τη ρευστότητα και να μην έχουν καθόλου κέρδη.
Από την άλλη, υπάρχει κι άλλος τρόπος για να μην έχει κέρδη μια εταιρία: Αν περιορίσει τα έσοδα.
Η ΔΕΗ, αν δεν είχε τα βάρη της ΓΕΝΟΠ και λειτουργούσε σαν κανονική εταιρία πληρώνοντας μισθούς ανάλογους του μεγέθους της οικονομίας μας, θα μπορούσε να πουλάει το ρεύμα φτηνότερα.
Αυτό είναι το σημαντικότερο σημείο απ’ όλα, νομίζω.
Κάθε φορά που μου έρχεται ο λογαριασμός στο σπίτι μου σηκώνεται η τρίχα, και δε φταίει μόνο η ΕΡΤ ή ο Δήμος. Πληρώνουμε το ηλεκτρικό ρεύμα πανάκριβα για να μπορούν οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ να πληρώνονται με κατά μέσο όρο 3800 ευρώ το μήνα.
Παρ’ όλο που ξέρω πια τη σχιζοφρένεια της (όποιας) οικονομικής σκέψης των Ελλήνων, αυτή η αντίφαση με ξεπερνάει. Δε μπορώ να τη χωνέψω. Ο εγωιστής Έλληνας, ο κατά φαντασίαν αυτάρκης, που περιφρονεί την υπόλοιπη κοινωνία και μισεί όλους τους άλλους, δέχεται χωρίς κανένα πρόβλημα να πληρώνει από την τσέπη του αυτούς τους μισθούς. Γκρινιάζει για το ποσό που βλέπει στο λογαριασμό, αλλά δεν γκρινιάζει για τις αιτίες που το κάνουν τόσο φουσκωμένο. Η σκέψη του κολλάει στο νούμερο, δεν πάει παραπίσω.
Κι όταν η μόνη περίπτωση να αλλάξει αυτή η άρρωστη κατάσταση εμφανίζεται, αντιδρά.
Τα παραπάνω αποτελούν μόνο ένα μέρος της κουβέντας, αυτό που έχει να κάνει με το αν αποδεχόμαστε την ιδέα της ιδιωτικοποίησης κρατικών εταιριών εν γένει. Αλλά εδώ υπάρχουν κι άλλες, πολύ σημαντικές πτυχές. Κάποιοι, ας πούμε, δεν αντιτίθενται στην πώληση και ολόκληρου του 51% της ΔΕΗ, αλλά η αντίρρησή τους έχει να κάνει με την τιμή. Αυτή τη στιγμή η χρηματιστηριακή αξία της εταιρίας (όπως οτιδήποτε Ελληνικού) είναι στα τάρταρα, αλλά η πραγματική της είναι ακόμα μεγάλη, οπότε το να την πουλήσεις τώρα, τόσο φτηνά, μοιάζει κίνηση απελπισίας.
Και υπάρχει και το άλλο, ένα θέμα που μου έθεσε ο κουμπάρος μου προχτές και το σκέφτομαι ακόμα:
Τι γίνεται αν είμαστε ήδη πτωχευμένοι;
Αν η πτώχευση της Ελλάδας και η απομάκρυνσή της από την Ευρωζώνη είναι αναπόφευκτη, η πώληση της ΔΕΗ (και οποιασδήποτε δημόσιας περιουσίας) είναι ακόμα πιο ασύμφορη. Γιατί τα όποια εκατομμύρια πάρουμε τώρα θα πάνε για την αποπληρωμή χρεών που, όταν/αν πτωχεύσουμε, θα διαγραφούν ούτως η άλλως. Θα μπορούσε να πει κανείς (και λέει ο κουμπάρος) ότι καλύτερα να πάρουμε 500.000 δραχμές για το ποσοστό της ΔΕΗ που θα πουλήσουμε μετά την πτώχευση, παρά μηδέν ευρώ τώρα. Το να υιοθετήσουμε αυτό το σενάριο, όμως, προϋποθέτει την αποδοχή της πτώχευσης και της προοπτικής της απόλυτης φτώχειας για πολλά χρόνια, κάτι πολύ δύσκολο πολιτικά και (εκεί που έχουμε φτάσει, έχει σημασία) συναισθηματικά.
Οπότε η απάντηση ποια είναι;
Πιστεύω ότι μέσα σ’ αυτό το τοπίο της αβεβαιότητας, όλα τα αδιέξοδα και οι καταστροφικές εναλλακτικές επιλογές πέρα από απελπισία μας δίνουν και πολλές αλλά δυσδιάκριτες ευκαιρίες για να διαπραγματευτούμε και να απαιτήσουμε πράγματα (από δανειστές ή υποψήφιους αγοραστές) που σε άλλες εποχές θα ήταν αδιανόητα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε το πολιτικό προσωπικό για να διακρίνει τις ευκαιρίες και να κάνει τις διαπραγματεύσεις. Αυτές δεν είναι καν μέρος του διαλόγου. Έχω την εντύπωση ότι δεν τις ψάχνει κανείς.
Όπως έχω ξαναγράψει, εδώ ακόμα συζητάμε θέματα που για άλλους λαούς είναι λυμένα εδώ και δεκαετίες –ίσως και αιώνες.
Και ο κερδισμένος ξέρεις ποιος είναι.
Καθώς οι Έλληνες μουτζώνουν τη Βουλή και ονειρεύονται κερδοφόρα κρατικά μονοπώλια, οι Φωτόπουλοι κολυμπάνε στα κεκτημένα τους σαν τον Σκρουτζ Μακ Ντακ, μακάριοι κι ανέγγιχτοι από κρίσεις και πτωχεύσεις. Μια ματιά στο Σύνταγμα μπορεί να τους καθησυχάσει: Δεν θα τους πειράξει κανείς.