Ωραία νέα: Από εχτές και κάθε Κυριακή μπορείς να κατεβάζεις την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» στο iPad (iTunes link), πληρώνοντας 1,59 ευρώ για κάθε φύλλο. Επειδή ως γνωστόν ασχολούμαι με οτιδήποτε έχει να κάνει με ψηφιακά μέσα, κατέβασα το χθεσινό φύλλο, το ξεφύλλισα -τρόπος του λέγειν- και κατέληξα σε διάφορα συμπεράσματα.
Συγκεκριμένα:
Με αυτό το application δεν κατεβάζεις απλά ένα PDF της εφημερίδας για να βλέπεις τις σελίδες όπως έχουν τυπωθεί και στην έντυπη μορφή της, μια λύση που είναι αρκετά δημοφιλής εκεί έξω, πολύ εύκολη, αλλά καθόλου βολική για το χρήστη. Όχι. Στο «Πρώτο Θέμα» επέλεξαν να φτιάξουν κάτι στα μέτρα του iPad, και όχι να μεταφέρουν το έντυπο αυτούσιο στη μικρή οθόνη, και έπραξαν σωστά. Χρησιμοποίησαν το εργαλείο μιας εταιρίας που λέγεται Woodwing, το οποίο χρησιμοποιεί και η Time Inc. στα applications των περιοδικών της (Sports Illustrated, Time κλπ), και το οποίο λειτουργεί ως εξής: Δίνει τη δυνατότητα στους γραφίστες της εφημερίδας, την ώρα που στήνουν τα θέματα σε σελίδες για να πάνε για εκτύπωση, να τα στήσουν με το ίδιο πρόγραμμα (το Adobe InDesign) και για το iPad, χωρίς να αλλάξουν περιβάλλον εργασίας, απλά προσαρμόζοντας κείμενα και φωτογραφίες στις διαστάσεις της ταμπλέτας. Έχω δει το σύστημα να λειτουργεί και είναι αρκετά ευφυές και εύχρηστο, αλλά όχι χωρίς μπελά: Απαιτεί αρκετή δουλειά από το ατελιέ της εφημερίδας ή του περιοδικού, καθώς ολόκληρη η ύλη πρέπει να στηθεί διαφορετικά για το νέο μέσο, ενώ και όλο το επιπλέον interactive υλικό (γκαλερί φωτογραφιών, βίντεο) πρέπει να προστεθεί ξεχωριστά.
Στην υλοποίηση του «Πρώτου Θέματος» εντόπισα τέσσερα σημαντικά προβλήματα, και μερικά λιγότερο σημαντικά:
1) Η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στην εφημερίδα ή το περιοδικό και το ψηφιακό μέσο είναι η μονάδα πληροφορίας. Στην εφημερίδα και το περιοδικό η μονάδα είναι η σελίδα ή το «σαλόνι» –στο ψηφιακό μέσο η μονάδα είναι το άρθρο. Είναι μια διάκριση που μπορεί να φαίνεται μόνο σημειολογική, αλλά έχει ουσία, και αυτό φαίνεται από το εξής: Στο application του «Πρώτου Θέματος», το navigation γίνεται σκρολάροντας αριστερά-δεξιά για να πας από θέμα σε θέμα, και πάνω-κάτω για να διαβάσεις το κάθε θέμα ξεχωριστά. Η σωστή υλοποίηση (και αυτό που συμβαίνει σε όλα τα αντίστοιχα apps) είναι το κάθε «θέμα» να ταυτίζεται με ένα άρθρο. Αλλά εδώ δεν γίνεται έτσι: Κάθε «θέμα» είναι (περίπου) μια σελίδα της εφημερίδας, και έτσι μπορεί να περιέχει περισσότερα από ένα άρθρα, που μερικές φορές είναι και άσχετα μεταξύ τους. Σε κάποιες περιπτώσεις στο πάνω μέρος του θέματος υπάρχει κάποιο navigation που σε προδιαθέτει για το ότι παρακάτω υπάρχουν περισσότερα από ένα πράγματα για να διαβάσεις, αλλά σε άλλες όχι. Απλά σκρολάρεις και βλέπεις κι άλλα άρθρα εκεί που θα περίμενες να δεις μόνο ένα. Και μπερδεύεσαι.
2) Είναι γνωστό ότι κάποια ελληνικά fonts δεν εμφανίζονται σωστά στις οθόνες των Mac, κι έτσι όταν βλέπεις τα προσχέδια σελίδων μπορεί να διαπιστώσεις ατέλειες στην απεικόνιση των γραμμάτων, κυρίως όσον αφορά τα ανόμοια ύψη τους. Όταν το τεύχος ή το φύλλο φύγει από το InDesign και πάει στην εκτύπωση, βεβαίως, τα fonts περνάνε και τυπώνονται κανονικά –μόνο στην οθόνη εμφανίζονται «περίεργα». Ε, τα fonts των κειμένων του «Πρώτου Θέματος» στην οθόνη του iPad εμφανίζονται όπως τα βλέπει ο γραφίστας στην οθόνη του Mac του: Προβληματικά. Αυτό δεν ισχύει στα fonts των περισσότερων τίτλων, αλλά ισχύει στο font του κειμένου ροής.
3) Το iPad έχει σχετικά μικρό μέγεθος απ’ όποια πλευρά κι αν το κρατήσεις. Οι σχεδιαστές στο «Πρώτο Θέμα» για κάποιο λόγο επέλεξαν να χωρίζουν τα κείμενα σε τέσσερις (!) στήλες όταν διαβάζεις τα άρθρα σε landscape διάταξη, πράγμα που είναι ανοίκειο και ελάχιστα χρήσιμο. Οι στήλες είναι ένα shortcut για έντυπα που έχουν πάρα πολύ μεγάλο πλάτος (εφημερίδες, περιοδικά), ώστε να αποφεύγονται οι υπερβολικά μεγάλες γραμμές κειμένου. Το iPad όμως δεν έχει μεγάλο πλάτος, οπότε δεν χρειάζεται τόσες στήλες. Ο New Yorker, που έχει την καλύτερη αντίστοιχη υλοποίηση εκεί έξω, χωρίζει τα κείμενά του σε δύο. Και πολλές ειναι.
(Ωστόσο, όταν κρατάς το iPad σε διάταξη portrait, το κείμενο εμφανίζεται “γυμνό”, σε μία στήλη. Είναι αρκετά πιο εύκολο να διαβάσεις έτσι.)
4) Στο application έχει γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια να προστεθούν όλες οι φωτογραφίες του έντυπου φύλλου, έχει προστεθεί και βίντεο σε κάποια σημεία, ενώ και οι περισσότερες διαφημίσεις είναι interactive, με βιντεάκια και πολλές φωτογραφίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα αρχείο που ξεπερνά τα 650MB σε μέγεθος, νούμερο αστρονομικό, εξωφρενικό. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού Wired ήταν λίγο πάνω από τα 300 (μετά τις πολύ αρνητικές κριτικές τα επόμενα βγήκαν μικρότερα), τα τεύχη του New Yorker είναι κοντά στα 150. Το μεγαλύτερο πράγμα που έχω κατεβάσει ποτέ στο iPad μου είναι το multimedia βιβλίο «Our Choice» του Αλ Γκορ (περισσότερα γι’ αυτό –και μια έκπληξη- τις επόμενες ημέρες), το οποίο έφτανε το 1GB, αλλά αυτό ήταν ένα βιβλίο, μια φορά το κατεβάζεις. Αν είναι κάθε φύλλο της εφημερίδας να έχει τόσο μεγάλο μέγεθος, τότε ο αναγνώστης σύντομα θα αντιμετωπίσει πρόβλημα χώρου. Ένα iPad των 16GB χωρίς να έχει τίποτα άλλο μέσα εκτός από τα apps συστήματος χωράει περίπου 16 φύλλα της εφημερίδας. Θα πρέπει να κατεβάζεις, να σβήνεις και να ξανακατεβάζεις για να έχει νόημα.
Τα λιγότερο σημαντικά προβλήματα έχουν να κάνουν με μικρά bugs στο σχεδιασμό (τα πόδια της Εύης Βατίδου πέφτουν πάνω στην επόμενη σελίδα του θέματός της, ας πούμε), την περίεργη λειτουργικότητα των inline scrollbars, το ότι το μενού είναι στα Αγγλικά, κάποιες μικρο-καθυστερήσεις στην πλοήγηση κατά τις οποίες η οθόνη μαυρίζει, καθώς και το ότι το «ΟΛΑ», ένα από τα τέσσερα μέρη του συνολικού φύλλου (κατεβάζεις ακόμα την κυρίως εφημερίδα, το ένθετο People και το ένθετο bs –που σημαίνει business stories, όχι αυτό που φαντάζεσαι), μάλλον δεν πρόλαβαν να το στήσουν με τον ίδιο τρόπο όπως την υπόλοιπη εφημερίδα, και εμφανίζεται σαν PDF. Δεν υπάρχει, δε, και η επιλογή για συνδρομές, κάτι που ενδεχομένως θα ήταν ελκυστικό σε αρκετούς πιστούς αναγνώστες.
Αλλά πέρα από αυτά τα προβλήματα, πολλά από τα οποία είμαι σίγουρος ότι θα λυθούν στα επόμενα «φύλλα», δε μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι είναι μια κίνηση πολύ ευχάριστη, και μόνο αν αναλογιστεί κανείς τη φιλοδοξία της. Τα ξένα περιοδικά που βγαίνουν με παρόμοιο μοντέλο έχουν πολύ μικρότερη ύλη να ανεβάσουν στα αντίστοιχα applications, και το κάνουν μόνο μια φορά το μήνα. Εδώ πρόκειται για εβδομαδιαία εφημερίδα πολύ μεγάλου μεγέθους –το εγχείρημα μπορεί να συγκριθεί μόνο με την καθημερινή The Daily του Ρούπερτ Μέρντοχ και κάποιες προσπάθειες Ευρωπαϊκών εφημερίδων. Δεν ξέρω ακόμα πώς λειτουργεί το σύστημα μέσα στην εφημερίδα (πόσοι γραφίστες το τρέχουν, τι είδος workflow υπάρχει) αλλά θα φροντίσω να μάθω.
Το άλλο θέμα, βέβαια, είναι το εξής: Τόσο τα περιοδικά στο iPad όσο και η The Daily είναι προσπάθειες που δεν θα τις χαρακτήριζες και ιδιαίτερα επιτυχημένες. Κάθε άλλο. Οπότε τί μπορεί να περιμένει το «Πρώτο Θέμα» από την πώληση των φύλλων του στη συσκευή της Apple;
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν υπάρχουν περισσότερα από 30.000 iPads, οπότε η αγορά στην οποία απευθύνεται είναι πολύ μικρή. Αν αναλογιστεί επίσης κανείς το ότι πολλοί από όσους έχουν iPad έχουν συνηθίσει να διαβάζουν τα νέα τους αλλού (στο Twitter, στο web) και επίσης το ότι η αγορά των Κυριακάτικων εφημερίδων στηρίζεται κυρίως στα δώρα και τις προσφορές, αναρωτιέται κανείς πόσοι θα είναι αυτοί που θα βρίσκουν το περιεχόμενο αυτό καθ’ αυτό αρκετά ελκυστικό για να δίνουν €1,59 κάθε Κυριακή για να κατεβάσουν εκατοντάδες ΜΒs, χωρίς DVD.
Θα μάθουμε σύντομα.
[field name=”code”]