Αυτή τη στιγμή που τα γράφω αυτά στη Μόσχα κόσμος πολύς διαδηλώνει κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν και του ιδιότυπου καθεστώτος του οποίου ηγείται. Την ίδια ώρα δύο μεγάλες Ευρωπαϊκές δημοκρατίες κυβερνώνται από κυβερνήσεις εκτάκτου ανάγκης που δεν έχουν εκλεγεί από το λαό, ενώ οι ηγέτες των 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούν να λύσουν το πρωτοφανές αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες τους με λύσεις που ανατρέπουν μεγάλο μέρος της δημοκρατικής υπόστασης των χωρών τους. Όλα αυτά είναι πολύ περίεργα και ανησυχητικά και, διαβάζοντάς τα και μαθαίνοντάς τα παθαίνεις μια ταραχή κι έναν μικρό υπόκωφο πανικό, γιατί συνειδητοποιείς ότι μια πολύ σημαντική αξία και μια πολύ μεγάλη κατάκτηση της ανθρωπότητας περνάει μέρες δύσκολες σήμερα στον πλανήτη και κινδυνεύει σοβαρά: Η δημοκρατία μοιάζει να πεθαίνει.
Τώρα, αυτή είναι μια φράση χοντρή που δεν μπορεί να τεκμηριωθεί από τα γεγονότα, κυρίως επειδή το “πεθαίνει” είναι μια λέξη με πολύ σαφή έννοια και επειδή δεν υπάρχουν νοσοκομεία δημοκρατίας για να την πάμε να της κάνουμε τις εξετάσεις και να διαπιστώσουμε αν ισχύει. Αλλά τα συμπτώματα είναι εκεί έξω, και το πιο ανησυχητικό δεν είναι η χούντα του Πούτιν και η κυβέρνηση Μόντι: Είναι πως οι λαοί της ανθρωπότητας έχουν πια φτάσει σε ένα επίπεδο εξέλιξης που καταλαβαίνουν ότι οι ίδιοι δεν είναι επαρκείς, γι’ αυτό και η δημοκρατία, εξ’ ορισμού, δεν είναι επαρκής.
Πρόσεξέ με:
Τα προβλήματα της ανθρωπότητας σήμερα είναι εξαιρετικά σοβαρά και περίπλοκα. Έχουν γίνει τόσο περίπλοκα, που ακόμα και οι εξυπνότεροι εξ’ ημών δεν μπορούν να τα αξιολογήσουν σωστά και να προτείνουν/εφαρμόσουν λύσεις. Το έχω αναλύσει το θέμα σ’ αυτό το μακρουλό άρθρο, ρίξε μια ματιά. Η δημοκρατία εξ’ ορισμού βασίζεται στην εκχώρηση της εξουσίας σε επιλεγμένους εκπροσώπους από το λαό, ώστε να φέρουν εις πέρας τα έργα που χρειάζονται για τη λειτουργία μας κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η επιλογή των προσώπων βρίσκεται στα χέρια του λαού, και δη της πλειοψηφίας του, άρα της κοινής συνισταμένης, του μέσου όρου. Τα προβλήματα της διακυβέρνησης ενός σύγχρονου κράτους, όμως, είναι εξαιρετικά περίπλοκα και ταυτόχρονα ο μέσος όρος είναι -συγκριτικά- χαμηλού επιπέδου. Όπως λέει ο Τζορτζ Κάρλιν, ο μέσος άνθρωπος είναι ηλίθιος. Κι αυτό σημαίνει ότι ο μισός πληθυσμός είναι πιο ηλίθιος.
Οπότε οι δημοκρατικές κοινωνίες αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό πρόβλημα -κάτι που το βλέπουμε με τα δικά μας τα μάτια και εδώ. Το πολιτικό προσωπικό που ψηφίζουν οι Έλληνες (οι οποίοι, με βάση τα παγκόσμια δεδομένα, έχουν μια αξιοζήλευτα ελεύθερη δημοκρατία) αντιπροσωπεύει την ποιότητα και τις ικανότητες του “μέσου Έλληνα”, οπότε είναι ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν τα πρωτοφανή και πρωτοφανώς περίπλοκα προβλήματα της χώρας. Ταυτόχρονα, όμως, αυτό οι Έλληνες το καταλαβαίνουν έστω και υποσυνείδητα -γι’ αυτό δεν βλέπεις κανένα να διαδηλώνει κατά αυτού του αλλόκοτου μορφώματος χωρίς ημερομηνία λήξης που είναι η κυβέρνηση που έχουμε τώρα. Οι Έλληνες γνωρίζουν ότι η δημοκρατική διαδικασία αυτή τη στιγμή θα τους έφερνε μια λύση η οποία δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση καλύτερη από ετούτο το πράγμα (συγκεκριμένα: ένα άλλο μόρφωμα με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά) και γι’ αυτό δεν αντιδρούν καθόλου. Εκχωρούν τη δημοκρατική τους κατάκτηση επειδή καταλαβαίνουν ότι δεν είναι η καλύτερη λύση αυτή τη στιγμή -κι ας μην ξέρουν ποιά είναι η καλύτερη λύση.
Όπως συμβαίνει και στην Ιταλία.
Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει είναι πολύ σοβαρό και πολύ επικίνδυνο. Γιατί η στιγμή που ο λαός συνειδητοποιεί (έστω και υποσυνείδητα), ότι με τις δημοκρατικές του επιλογές οδήγησε τη χώρα και τον εαυτό του στο χείλος του γκρεμού (γιατί αυτό έγινε), είναι ακριβώς η στιγμή που σκοτεινές και χειρότερες εναλλακτικές επιλογές εμφανίζονται.
Δες αυτό το βίντεο (και διάβασε κι αυτό το σχετικό άρθρο), στο οποίο ο Ρώσος δημοσιογράφος Λεονίντ Παρφένοβ μιλάει για την ανελευθερία της Ρωσικής δημοσιογραφίας υπό το καθεστώς Πούτιν.
[field name=”code”]
Αυτό είναι το μήνυμα της ομιλίας, αν βάλεις μέσα και τα παραπάνω: Η δημοκρατία δεν είναι πια επαρκής -αλλά εξακολουθεί να είναι το καλύτερο σύστημα που έχουμε. Δεν υπάρχει καλύτερο.
Κι αν αυτό δε φτάνει, κι αν δεν εμφανιστεί κάποια εξελιγμένη, πιο αποτελεσματική μορφή της (ίσως με τη βοήθεια της τεχνολογίας;) κάποια στιγμή σύντομα, ίσως η ανθρωπότητα να είναι καταδικασμένη. Γιατί τα προβλήματα έχουν αυτή την κακή συνήθεια: Δεν περιμένουν να βρούμε λύσεις.