Τον Αύγουστο του 2023 τα δάση του νότιου Έβρου κάηκαν. Ήταν η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά στην ελληνική ιστορία. Λίγες εβδομάδες μετά, επισκέφτηκα την περιοχή για να δω από κοντά την καταστροφή. Ήθελα κυρίως να συλλάβω το μέγεθος: πώς μοιάζει “η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά στην ελληνική ιστορία”; Ο καλός αναγνώστης Αριστοτέλης Παπαγεωργίου, δασολόγος και καθηγητής στο Δημοκρίτειο, ανέλαβε να μου βρει μια διαδρομή κατάλληλη ώστε να καταλάβω το μέγεθος. Μετά από διαβούλευση με ντόπιους γνώστες, μου πρότειναν μια διαδρομή που διέσχιζε μεγάλο μέρος από τα δυο δάση που κάηκαν, το πιο διάσημο δάσος της Δαδιάς (επίσημη ονομασία: “Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου”) και το απογοητευτικά ονοματισμένο “νότιο δασικό σύμπλεγμα Έβρου”. Την ονόμασαν “ο δρόμος της κατάθλιψης”.
Κόλλησα με βεντούζα μια κάμερα στο νοικιασμένο αυτοκίνητο, και οδήγησα στο δρόμο της κατάθλιψης. Και πήρα μια εικόνα για το μέγεθος. Το παρακάτω βίντεο είναι ένα από τα αποτελέσματα της επίσκεψης. Άλλα αποτελέσματα μπορείτε να δείτε σε φωτογραφίες παρακάτω, σε άλλα βιντεάκια στο Instagram και στο TikTok, και σε περισσότερα λόγια και συμπεράσματα στην Καθημερινή του Σαββάτου 21/10/23. Αυτό το βίντεο που σας βάζω παρακάτω, πέρα από λίγες σποραδικές εκπλήξεις (ας πούμε: αγελάδες!), δεν περιλαμβάνει τίποτε άλλο: μόνο τη διαδρομή με το αυτοκίνητο. Εγώ νομίζω ότι είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το μέγεθος μιας τέτοιας καταστροφής κοιτάζοντας ένα χάρτη. Αλλά η κλίμακα του κόσμου μέσα απ’ το παρμπρίζ του αυτοκινήτου μας είναι πιο οικεία. Μπορούμε να τη μεταφράσουμε στο μυαλό καλύτερα. Ο δρόμος της κατάθλιψης έχει μήκος περίπου σαράντα χιλιόμετρα. Η διαδρομή διαρκεί σχεδόν μία ώρα.
Σας προτείνω να βάλετε το βίντεο να παίξει ακούγοντας μουσική, Μαξ Ρίχτερ ή κάτι άλλο που κρίνετε εσείς ταιριαστό. Δεν χρειάζεται να το παρακολουθήσετε ολόκληρο. Το συμπέρασμα γίνεται προφανές αρκετά γρήγορα. Προχωράς, προχωράς, και μετά προχωράς κι άλλο. Και σχεδόν όλα τριγύρω είναι καμμένα. Για μία ώρα, συνεχόμενα.
Τράβηξα πολλές φωτογραφίες από εκεί, προφανώς, αλλά δεν θέλω να σας τις δείξω όλες. Το νόημα κάπου χάνεται, το σοκ αμβλύνεται. Πόσες τέτοιες εικόνες να κοιτάξει κανείς; Τι περισσότερο μαθαίνει από την επόμενη και τη μεθεπόμενη;
Η ευαισθητοποίηση για τις συνέπειες, η πυροδότηση της ενσυναίσθησης για όσους, όσες και όσα πλήττονται άμεσα και έμμεσα, η ενδυνάμωση της φρόνησης και της αποφασιστικότητας για την κοινωνική δράση, τον ακτιβισμό και τον αγώνα για όσα πρέπει να γίνουν στο μέτωπο της κλιματικής κρίσης είναι, προφανώς, ευγενείς στόχοι. Πόση μαυρίλα χρειάζεται, όμως, για να επιτευχθούν;
Φτάνει τόση; Χρειάζεται κι άλλη;
Δεν ξέρω.
Έχω μερικά επιπλέον συμπεράσματα στο άρθρο της Καθημερινής αλλά το τελευταίο πράγμα που θα σας δείξω εδώ είναι κάποιες εικόνες που συγκρίνουν το πώς έμοιαζε ο “δρόμος της κατάθλιψης” στις 10 Οκτωβρίου 2023 και πώς ήταν το τοπίο πριν από τη φωτιά, από τις αντίστοιχες εικόνες του Google Street View (τραβηγμένες, όπως γράφει, το Μάιο του 2023).
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην ξαναδούμε τέτοιες πυρκαγιές στο μέλλον; Τίποτε. Απολύτως τίποτε. Θα ξαναδούμε τέτοιες πυρκαγιές στο μέλλον. Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να τις βλέπουμε σπανιότερα, ή να είναι μικρότερες, ή να τις προλαμβάνουμε καλύτερα, ή να τις αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικότερα. Αλλά θέλει προσπάθεια. Ξέρω πως το να καθόμαστε να τραβάμε ή/και να κοιτάμε φωτογραφίες και βίντεο από τα καμμένα από μόνο του δεν επιτυγχάνει απολύτως τίποτε.
Έχει νόημα μόνο αν λειτουργεί ως κίνητρο για δράση.