Κυρίες και κύριοι, αυτά ήταν τα καλύτερα βιβλία που διάβασα το 2024. Περιλαμβάνουν ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της τρέχουσας χιλιετίας, μία συγκλονιστική δημοσιογραφική καταγραφή της προσφυγικής κρίσης, ίσως το πιο ελπιδοφόρο ανάγνωσμα για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής, και ένα παλιό, καλό μυθιστόρημα φαντασίας. Έχουμε και λέμε:
Το “Demon Copperhead” της Μπάρμπαρα Κίνγκσολβερ είναι ένα αριστούργημα. Λέει την ιστορία της ζωής ενός αγοριού που μεγαλώνει στη Βιρτζίνια, μέσα στη φτώχεια, σε θετές οικογένειες, μέσα σε ζόρικες συνθήκες, να επιβιώνει και να περνάει από τραγωδία σε τραγωδία, μέσα σε μια κοινωνία και έναν κόσμο που μοιάζει να αυτοκαταστρέφεται, να συνθλίβεται και να χάνεται αργά αργά. Αν θέλετε να πάρετε μια εικόνα από εκείνη τη γωνιά της white trash/hillbilly Αμερικής, ξεχάστε τις cancelled αηδίες του Τζέι Ντι Βανς και διαβάστε αυτό. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του βιβλίου είναι το ότι, μολονότι πρόκειται για μια ιστορία δυστυχίας, ζόφου και μιζέριας, η συγγραφέας εντούτοις πάντα περιγράφει τον κόσμο της με ανθρωπιά και ενσυναίσθηση. Πάντα υπάρχει και μια αχτίδα ελπίδας μέσα στο σκότος, καλοί άνθρωποι μέσα στο βούρκο. Δεν είναι κτήνη αυτά τα πλάσματα, είναι ευάλωτοι συνάνθρωποί μας, και τα πράγματα που τους συμβαίνουν δεν τους αξίζουν. Αξίζουν καλύτερα. Και πέραν όλων των άλλων, τη συμπόνοια μας. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τον Ψυχογιό.
Το “My Fourth Time, We Drowned” της δημοσιογράφου Σάλι Χέιντεν είναι μια ενδελεχής καταγραφή της ανθρωπιστικής τραγωδίας που εκτυλίσσεται στα στρατόπεδα προσφύγων στη Λιβύη, εκεί όπου στοιβάζονται όσες και όσοι αποτυγχάνουν να περάσουν στην Ευρώπη με τα σαπιοκάραβα των διακινητών. Είναι σκληρό κείμενο, αλλά γεμάτο ανθρωπιά και νηφαλιότητα. Και είναι απαραίτητο ανάγνωσμα για όποια και όποιον θέλει να καταλάβει τον κόσμο μας και ενδιαφέρεται λίγο για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Κάθε Ευρωπαίος πολίτης που το διαβάζει θα πρέπει να γεμίζει ντροπή. Επειδή εμείς φταίμε. Είναι ντροπή αυτό που κάνουμε με τους ανθρώπους αυτούς. Γίνεται εδώ και χρόνια και δεν μπορεί να συνεχίζεται έτσι, ανενόχλητα. Το βιβλίο, δυστυχώς δεν κυκλοφορεί ακόμα στα ελληνικά.
Το “Not The End Of The World” της Χάνας Ρίτσι δεν είναι ένα απλό βιβλίο “για την κλιματική αλλαγή”. Η Ρίτσι, που είναι data scientist, μαζεύει τα βασικά επιστημονικά δεδομένα και τα διαθέσιμα στοιχεία για επτά σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά θέματα, και σε όλες περιπτώσεις καταλήγει σε ένα αναπάντεχο και αισιόδοξο συμπέρασμα: ότι σε όλες περιπτώσεις εμείς, η ανθρωπότητα, τα πηγαίνουμε πολύ καλύτερα από ό,τι νομίζαμε. Και, επιπλέον, στο ότι όχι μόνο ο κόσμος δεν οδεύει αναπόφευκτα προς μια κλιματική καταστροφή, αλλά ότι η γενιά της (είναι 30κάτι) έχει τη δυνατότητα να γίνει η πρώτη πραγματικά βιώσιμη γενιά στην ιστορία του ανθρώπινου είδους. Είναι ένα μήνυμα που το χρειαζόμαστε. Επίσης δεν κυκλοφορεί ακόμα στα ελληνικά.
Τέλος, φέτος (ξανα)γνώρισα τον Τέρι Πράτσετ. Τα βιβλία του Τέρι Πράτσετ έχουν φανατικούς οπαδούς (ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο), αλλά για τον περισσότερο κόσμο η αντίληψη που υπάρχει γι’ αυτά, και κυρίως για τη διάσημη σειρά Discworld, είναι ότι πρόκειται για ελαφριά αναγνώσματα, κάτι σαν χιουμοριστικό Game of Thrones. Ίσως να φταίνε και τα εξώφυλλα γι’ αυτό, και οι συνόψεις που λένε ότι οι ιστορίες αυτές διαδραματίζονται σε έναν επίπεδο κόσμο που στηρίζεται στην πλάτη τεσσάρων ελεφάντων οι οποίοι με τη σειρά τους στηρίζονται στην πλάτη μιας χελώνας. Είναι λανθασμένη και άδικη. Είχα διαβάσει δύο άλλα βιβλία της σειράς, το Colour of Magic και το The Light Fantastic, το πρώτο και το δεύτερο της σειράς αντίστοιχα. Νομίζω ότι δεν μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση. Λέω “νομίζω” επειδή τα είχα διαβάσει αρκετά παλιά (πριν από είκοσι χρόνια) και δεν θυμάμαι πολύ καλά. Είκοσι χρόνια; Πώς έγινε αυτό; Τέλος πάντων.
Φέτος διάβασα -καταβρόχθισα- το “The Night Watch“, που θεωρείται ίσως το καλύτερο βιβλίο αυτής της σειράς. Είναι το 29ο, αλλά αυτό δεν έχει σημασία -όλα τα βιβλία διαβάζονται και αυτόνομα, δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς τι έχει προηγηθεί, ή ποιοι είναι οι χαρακτήρες (υποθέτω ότι βοηθάει και κάνει την εμπειρία πιο πλούσια, αλλά δεν είναι απαραίτητο). Το The Night Watch μια αστυνομική ιστορία που διαδραματίζεται σε έναν φανταστικό κόσμο όπου υπάρχει μαγεία και αλλόκοτα πλάσματα, αλλά ταυτόχρονα είναι μια βαθιά αλληγορία για τη δικαιοσύνη, την ουσία της ελευθερίας και την ψευδαίσθηση της επανάστασης. Η πλοκή διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια μιας επανάστασης που μοιάζει με τη Γαλλική, και ο ήρωας, ένας σκληρός, ρεαλιστής μα τίμιος μπάτσος, προσπαθεί να βρει λύση στο πολύ μεγάλο του πρόβλημα (το οποίο περιλαμβάνει ακόμα και ταξίδι στο χρόνο) προσπαθώντας ταυτόχρονα να λύσει ένα μυστήριο, να τιθασεύσει τον επαναστατικό ζήλο ενός λαού με συμπόνοια και αλληλεγγύη και να νικήσει τους κακούς. Είναι γραμμένο με μαεστρική οικονομία στις περιγραφές και το χτίσιμο του κόσμου, με ένα δανεισμένο από το νουάρ κυνισμό αλλά ταυτόχρονα με πολλή ανθρωπιά και πολύ, πολύ χιούμορ. Γέλασα δυνατά σε τουλάχιστον τρία σημεία, κάτι που σπάνια πια μου συμβαίνει με βιβλία. Μόνο ο Κερτ Βόνεγκατ έγραφε ιστορίες φαινομενικά “ελαφριάς” φαντασίας με τέτοιο μπρίο, ευφυία και ευαισθησία. Στη συνέχεια διάβασα άλλα δύο βιβλία του Πράτσετ, το επίσης πολύ καλό “THUD!” και, μετά από την προτροπή πολλών αναγνωστριών και αναγνωστών του νιουζλέτερ, το εξαιρετικό “Small Gods“. Ήταν ένα από τα καλύτερα πράγμα που μου συνέβησαν φέτος.
Πράγματα που έγραψα για όλα αυτά φέτος:
Για το βιβλίο της Χέιντεν: “Η Προσφυγική Ντροπή της Ευρώπης” και “Αυτοί Που Θα Έπρεπε Να Νοιάζονται Καλύτερα”
Για το βιβλίο της Ρίτσι: “Η Πρώτη Βιώσιμη Γενιά” και “Πέντε Μύθοι για τη σχέση της ανθρωπότητας με το περιβάλλον
Αν χρειάζεστε περισσότερες ιδέες για βιβλία: Η λίστα μου του 2023 και μερικές μαζεμένες προτάσεις από το αντίστοιχο καλοκαιρινό, 522ο νιουζλέτερ.
Ήταν μια χρονιά που, για λόγους που δεν είναι του παρόντος, δεν πρόλαβα να διαβάσω πολύ -κυρίως μυθοπλασία, που πολύ μου έχει λείψει. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να διορθωθεί στο κοντινό μέλλον. Κάτι θα πρέπει να κάνουμε.
Άντε και του χρόνου,
