Η ιστορία της Vodafone Innovus, ή πώς Έλληνες μηχανικοί σχεδιάζουν το μέλλον του Internet of Things
Καθώς ο κόσμος περιμένει για ακόμα μια φορά την επιστήμη και την τεχνολογία για να δώσουν λύση σε ένα πολύ πολύ σημαντικό πρόβλημα -και καθώς, περιμένοντας, ο κόσμος χρησιμοποιεί την τεχνολογία σε πρωτοφανή βαθμό (για να επικοινωνήσει, να δουλέψει, να περάσει το χρόνο όσο πιο ευχάριστα και ξεκούραστα γίνεται)- αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά και σε έναν άλλο τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία είχε ήδη αρχίσει να αλλάζει σταδιακά τον τρόπο που ζούμε.
Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε ή διαβάζετε “Internet of Things”; Είναι ένας από αυτούς τους όρους που αναφέρονται συχνά στη δημόσια συζήτηση, συνήθως μαζί με άλλους, όπως “machine learning”, “blockchain”, “τεχνητή νοημοσύνη” και “5G”. Πιθανότατα το έχετε ακούσει. Αλλά τι είναι; Οι περισσότεροι από όσους το έχουν ακουστά (κυρίως ως αρκτικόλεξο: “ΙοΤ”) φαντάζονται ότι αναφέρεται στα ηχεία με Alexa ή Google Assistant, στις λάμπες που αναβοσβήνει κανείς από το κινητό, ή στα πλυντήρια που στέλνουν μήνυμα όταν τελειώνουν την πλύση. Πράγματι, αυτές είναι εφαρμογές του ΙοΤ -πολλοί από εσάς μπορεί να τις χρησιμοποιούσατε συχνά το τελευταίο διάστημα, κλεισμένοι στο σπίτι και, πράγματι, κάνουν τις ζωές όσων τις χρησιμοποιούν λίγο πιο εύκολες. Αλλά δεν είναι οι σημαντικότερες. Στην πραγματικότητα το ΙοΤ προκαλεί ήδη μια σειρά από αόρατες επαναστάσεις σε τομείς της πραγματικής ζωής και της οικονομικής δραστηριότητας που θεωρούμε αυτονόητους και δεδομένους, σε βαθμό που να τους σκεφτόμαστε ελάχιστα, ή καθόλου. Εδώ και πολύ καιρό, πολύ πριν από την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού στον κόσμο μας, έχω αρχίσει να διαβάζω και να μιλάω με ανθρώπους που ξέρουν καλά αυτό το θέμα, αναζητώντας παραδείγματα και μια εικόνα της αλλαγής που έρχεται. Ήμουν προετοιμασμένος για το μέγεθος της αλλαγής, βεβαίως. Ήξερα ότι η αναζήτηση θα με οδηγούσε σε κάτι σημαντικό και σπουδαίο, που αξίζει να καταλάβω καλά και μετά να εξηγήσω με απλά λόγια σε όσους άλλους ενδιαφέρονται. Αυτό που με τίποτε δεν περίμενα, όμως, ήταν το ότι πολλές από τις απαντήσεις θα τις έβρισκα σε ένα γκρίζο τριώροφο στο παράδρομο της Εθνικής Οδού στο ύψος της Μεταμόρφωσης, 15 λεπτά απ’ το γραφείο μου, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η καραντίνα και το social distancing, και αλλάξουν οι ζωές μας.
1.
Πριν από μερικές εβδομάδες, την εποχή που ακόμα ο κόσμος έκανε χειραψίες και πήγαινε σε εκδηλώσεις, ο ιδιοκτήτης ενός ζαχαροπλαστείου στη Γλυφάδα έφτασε στο μαγαζί του, 8 το πρωί, όπως κάθε μέρα, για να αντικρίσει μια τραγωδία. Όλα τα προϊόντα και όλα τα υλικά λιωμένα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας το ρεύμα είχε πέσει, τα ψυγεία είχαν κλείσει -πιθανότατα για πολλές ώρες- και όλη η παραγωγή είχε καταστραφεί. Το ζαχαροπλαστείο δεν άνοιξε εκείνη την ημέρα, και η οικονομική ζημιά ήταν τεράστια. Να τι είναι στην πράξη το Internet of Things: φτηνά, μικρού μεγέθους μηχανηματάκια -υποτυπώδεις ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πρακτικά- με μια κάρτα SIM, που τροφοδοτούνται με ρεύμα (και έχουν και μπαταρία ως back-up) τα οποία ελέγχουν το αν το ψυγείο λειτουργεί κανονικά και επιπλέον και μια σειρά από άλλα πράγματα, και ενημερώνουν αυτόματα μια ηλεκτρονική πλατφόρμα διαχείρισης με τα δεδομένα που συλλέγουν. Αν είχαν κάτι τέτοιο τα ψυγεία του ζαχαροπλαστείου εκείνο το βράδυ, ο ιδιοκτήτης θα είχε ενημερωθεί αυτόματα και εγκαίρως και θα είχε κάνει ό,τι χρειάζεται για να σωθεί η παραγωγή του. Και επιπλέον θα μπορούσε να διαχειρίζεται το μαγαζί και τη δουλειά του με εντελώς διαφορετικό τρόπο.
“Έχουμε ήδη εγκαταστήσει κάποιες δεκάδες χιλιάδες τέτοια ψυγεία στην Αφρική” μου είπε ο Γιώργος Διαμαντόπουλος, CEO της Vodafone Innovus, μιας εταιρείας ΙοΤ εδώ, στην Αθήνα, την οποία εξαγόρασε κατά 100% η Vodafone Ελλάδας το 2012 (μια εποχή προτού τα startups γίνουν πολύ της μόδας) για να γίνει μέρος της στρατηγικής ολόκληρου του ομίλου Vodafone στο IoT.
Η Vodafone Innovus κατασκευάζει τέτοια μηχανηματάκια που μπορούν να συνδεθούν με οποιοδήποτε αντικείμενο (ψυγεία, καφετιέρες, φορτηγά, μετρητές ύδρευσης), και μαζί και την software πλατφόρμα που επιτρέπει σε όλα αυτά τα μηχανήματα να επικοινωνούν μεταξύ τους και με ένα κεντρικό σύστημα. Η εταιρεία έχει αναλάβει ένα μεγάλο έργο για λογαριασμό μιας πολυεθνικής στο χώρο των ποτών στην Αφρική, με σκοπό να εγκαταστήσει συνολικά πλήθος “έξυπνων” ψυγείων. “Ξεκινήσαμε από την Κένυα”, μου είπε ο κ. Διαμαντόπουλος, “όπου η συγκεκριμένη εταιρεία αντιμετώπιζε διάφορα προβλήματα. Εκεί οι ιδιοκτήτες των μαγαζιών, για παράδειγμα, έβγαζαν τα ψυγεία που τους παρείχε η εταιρεία από την πρίζα το βράδυ για να μην καταναλώνουν ρεύμα. Αυτό, φυσικά, δημιουργούσε πρόβλημα στα προϊόντα, αλλά έφθειρε και το μοτέρ των ψυγείων. Ακόμα, σύμφωνα με την εταιρεία, το 18% των ψυγείων “χάνονταν”, για να το πω κομψά.
Η Vodafone Innovus εγκατέστησε, λοιπόν, χιλιάδες μικρά μηχανηματάκια (φανταστείτε ένα μαύρο πλαστικό κουτάκι σε μέγεθος πακέτου τσιγάρων, ή αν δεν θυμάστε τι είναι το πακέτο τσιγάρων, σε μέγεθος “ποντικιού” υπολογιστή) σε ψυγεία της εταιρείας. Αυτά, συνδεδεμένα με διάφορους αισθητήρες, μπορούν να μετρούν μια σειρά από παραμέτρους σε κάθε ψυγείο, από το αν κινείται και αν είναι στην πρίζα, μέχρι το αν είναι ανοιχτή η πόρτα του και το αν χρειάζεται φρέον. Αν, για παράδειγμα το μηχάνημα “διαβάζει” ότι η πόρτα είναι κλειστή, το ψυγείο είναι στην πρίζα, αλλά η θερμοκρασία δεν πέφτει προς το επιθυμητό επίπεδο, στέλνει αυτόματα ειδοποίηση σε πιστοποιημένο τεχνικό για να έρθει να βάλει φρέον. Όλα αυτά τα παρακολουθεί η εταιρεία στην οποία ανήκει το ψυγείο μέσα από ένα εύχρηστο UI, με πλήρη στατιστικά και αναφορές για δυσλειτουργίες ή προβλήματα. “Μέσα στην πρώτη χρονιά με αυτό το σύστημα μειώθηκε το πρόβλημα των “χαμένων” ψυγείων κατά 70%”, μου λέει ο κ. Διαμαντόπουλος. “Από αυτό και μόνο η εταιρεία έβγαλε τα λεφτά της επένδυσής της”.
2.
H Vodafone Innovus ξεκίνησε την πορεία της το 2004 με την ονομασία Zelitron. Ήταν μια μικρή εταιρεία που στην αρχή έφτιαχνε Wi-Fi δίκτυα και στη συνέχεια άρχισε να κατασκευάζει και λύσεις τηλεματικής για την παρακολούθηση της πορείας οχημάτων από μακριά. Το 2009 η Vodafone Ελλάδος επένδυσε στην εταιρεία και το 2012 την εξαγόρασε εξολοκλήρου. Από τότε η Vodafone Innovus ουσιαστικά αναπτύσσει δύο πράγματα: κατασκευάζει αυτά τα μηχανήματα που αναφέραμε, και κατασκευάζει και την πλατφόρμα επικοινωνίας και διαχείρισης αυτών των μηχανημάτων. Οι μηχανικοί της ενίοτε σχεδιάζουν και το τελικό app, με το UI για τον τελικό πελάτη, ή προσαρμόζουν το προϊόν για να είναι συμβατό με τα συστήματα που χρησιμοποιεί ήδη ο πελάτης. Δεν είναι πάρα πολλές οι εταιρείες που κάνουν αυτή τη δουλειά στον κόσμο, καθώς πρόκειται για κάτι δύσκολο και περίπλοκο. “Ένας από τους πρώτους μας μεγάλους πελάτες ήταν μια εταιρεία στο χώρο των γαλακτοκομικών”, μου λέει ο κ. Διαμαντόπουλος, για να μου εξηγήσει πόσο δύσκολο είναι. “Και εκεί είχαμε αναλάβει να συνδέσουμε τα ψυγεία που είχε η εταιρεία στα σημεία πώλησης, για να μετράμε διάφορα πράγματα, από τη θερμοκρασία και την ακριβή θέση του ψυγείου, μέχρι το πόσες πωλήσεις κάνει. Όλα πήγαιναν καλά, εγκαθιστούσαμε μηχανήματα συνέχεια, μέχρι που φτάσαμε σε χιλιάδες ψυγεία. Κι εκεί το σύστημα έπεσε. Τα χάσαμε όλα. Ξαφνικά σταμάτησαν να μιλάνε μεταξύ τους και δεν παίρναμε δεδομένα από κανένα. Χρειάστηκε να πάμε επιτόπου και, τελικά, να επανασχεδιάσουμε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της πλατφόρμας μας, για να μπορεί να διαχειρίζεται ακόμα και εκατομμύρια “assets”. Τελικά ο πελάτης χάθηκε, υπέθεσα. “Όχι”, μου είπε. “Ακόμα τον έχουμε”.
Τα μηχανάκια της Vodafone Innovus όμως δεν μπαίνουν μόνο σε ψυγεία. Όπως είπαμε, μπορούν να μπουν σχεδόν οπουδήποτε. Τα παραδείγματα έργων που τρέχει ήδη η εταιρεία, ή έργων που διεκδικεί στη διεθνή αγορά, έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και, κυρίως, δίνουν μια πολύ καλή και σφαιρική εικόνα για το τι είναι το Internet of Things και για το πώς θα μεταμορφώσει ολόκληρους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.
Ας ξεκινήσουμε με ένα μικρής κλίμακας παράδειγμα: τα μελίσσια. Μια συσκευή της Vodafone Innovus μπαίνει σε κάθε μελίσσι και μετρά θερμοκρασία, κινητικότητα μελισσών, υγρασία και βάρος, μεταξύ άλλων. Ο μελισσοκόμος κοιτάζει τα στοιχεία από όλα τα μελίσσια του στο κινητό του, και μπορεί να καταλάβει, αφ’ ενός, αν τα έχει τοποθετήσει στο σωστό σημείο και, αφ’ ετέρου, πότε είναι η σωστή στιγμή να ανέβει στο βουνό για να μαζέψει το μέλι.
Στο εντελώς άλλο άκρο ως προς το οικονομικό και τεχνολογικό μέγεθος, σκεφτείτε το δίκτυο ύδρευσης της Αυστραλίας. Ολόκληρο το δίκτυο ύδρευσης της Αυστραλίας. Η οποία αξίζει να θυμίσουμε ότι έχει έκταση μεγαλύτερη από της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ε, εκεί θέλουν να αναβαθμίσουν τους κλασσικούς μετρητές με νέους, “έξυπνους”, που να μπορούν να μετρούν εκτός από την κατανάλωση και την πίεση, οπότε να μπορούν να εντοπίσουν αν σε κάποιο σημείο του δικτύου υπάρχουν διαρροές και, επίσης, να έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν ή να κλείνουν τη βάνα από μακριά, σε περίπτωση ανάγκης. Η μητρική Vodafone διεκδικεί το έργο, με τη Vodafone Innovus να προσφέρει την πλατφόρμα διαχείρισης των “assets”.
Ένα άλλο εξαιρετικά κατανοητό παράδειγμα για την ελληνική κοινωνία είναι το παράδειγμα του καφέ. Στο εργαστήριο της Vodafone Innovus στη Μεταμόρφωση μου έδειξαν μια μηχανή εσπρέσσο από αυτές που υπάρχουν σε αμέτρητες ελληνικές καφετέριες, η οποία όμως έχει μέσα της ένα από τα μαύρα μηχανηματάκια. Τι μετράει αυτό; Την ποσότητα πρώτης ύλης (καφέ) που χρησιμοποιεί η μηχανή για να φτιάξει το τελικό προϊόν (καφέ), πόσοι καφέδες φτιάχνονται, πόσο νερό καταναλώνει η μηχανή σε κάθε χρήση, με τι πίεση διοχετεύεται το νερό και τι θερμοκρασία έχει αυτό. Οποιοσδήποτε ξέρει πώς λειτουργεί η αγορά του καφέ (και είναι μια πολύ μεγάλη αγορά -και στη χώρα μας) μπορεί να καταλάβει γιατί αυτά τα στοιχεία είναι εξαιρετικά σημαντικά. Με αυτά τα δεδομένα που βγαίνουν διαρκώς και αυτόματα από τη μηχανή, κάποιος σε ένα γραφείο μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξέρει, ας πούμε, ότι στην τάδε καφετέρια χρησιμοποιήθηκε τόση πρώτη ύλη για να παρασκευαστούν τόσοι καφέδες. Αυτό από μόνο του έχει τεράστια αξία για τις εταιρείες παραγωγής καφέ στις οποίες ανήκουν αυτές οι πανάκριβες μηχανές. Οι εταιρείες παραγωγής τις δανείζουν δωρεάν στις καφετέριες, με τη δέσμευση ότι οι καφετέριες θα τις συντηρούν και, κυρίως, ότι θα αγοράζουν καφέ αποκλειστικά από τις συγκεκριμένες εταιρείες παραγωγής. Με ένα μαύρο μηχανάκι μέσα στη μηχανή του καφέ οι εταιρείες μπορούν αμέσως να δουν αν η καφετέρια χρησιμοποιεί κάθε μήνα μεγαλύτερη ποσότητα καφέ από αυτήν που έχει αγοράσει -οπότε προφανώς αγοράζει και από αλλού, αθετώντας το συμβόλαιο. Πράγματι, πληροφορίες από την αγορά προ μέτρων και καραντίνας επιβεβαίωναν ότι αυτό είναι ένα εξαιρετικά διαδεδομένο φαινόμενο. Επιπλέον, όμως, με ένα τέτοιο εργαλείο κάποιος μπορεί να δει την ποιότητα του καφέ που φτιάχνεται σε κάθε καφετέρια (κοιτάζοντας, για παράδειγμα, την πίεση του νερού και το χρόνο εκχύλισης), το αν φτιάχνονται υπερβολικά λίγοι ή υπερβολικά πολλοί καφέδες (οπότε να αξιολογείται το αν έχουν διανεμηθεί οι σωστές μηχανές στα σωστά σημεία), ακόμα και το πότε είναι ώρα για την αλλαγή του φίλτρου νερού, οπότε η μηχανή στέλνει αυτόματα ειδοποίηση για να γίνει η απαραίτητη συντήρηση.
Η Vodafone Innovus δουλεύει εδώ και πολύ καιρό το συγκεκριμένο προϊόν (είναι πια στην 4η γενιά του) και έχει σημαντικούς πελάτες και στην Ελλάδα. “Φτιάξαμε ένα application για έναν επιχειρηματία που πουλάει καφέ σε καφετέριες”, μου είπε ο κ. Διαμαντόπουλος, “το οποίο του έδειχνε μόνο τρία νούμερα: τα κιλά καφέ που παράγει, τα χρήματα που εισπράττει από τις επιχειρήσεις που αγοράζουν τον καφέ του, και το πόσες από τις μηχανές του είναι εκτός λειτουργίας. “Με αυτά μπορώ να διαχειριστώ όλη την επιχείρηση, είναι ό,τι φανταζόμουν”, μας είπε.
Σε αυτή την περίπτωση η μετατροπή αντικειμένων σε “έξυπνα” με το ΙοΤ δίνει τη δυνατότητα σε μια επιχείρηση να διαχειριστεί το αντικείμενο της δουλειάς της πολύ πιο αποτελεσματικά. Μάλιστα, σε μια εποχή σαν τη δική μας, που η φυσική παρουσία στο χώρο εργασίας μπορεί να είναι δύσκολη ή και προβληματική, αυτές οι εξ αποστάσεως λύσεις μπορεί να είναι σωτήριες. Μια εταιρεία ύδρευσης ή παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, για παράδειγμα, θα χρειαζόταν να στέλνει λιγότερους εργαζόμενους στο πεδίο για χειρωνακτικές εργασίες, αν το δίκτυο ήταν γεμάτο με αισθητήρες που οι εργαζόμενοι μπορούν να χειρίζονται με ταχύτητα και ασφάλεια από μακριά.
Τι γίνεται όμως όταν η βελτίωση είναι τόσο θεαματική που δεν αυξάνει απλά την παραγωγικότητα και την ασφάλεια, αλλά φτάνει στο σημείο να επιτρέπει στην επιχείρηση να αλλάξει εντελώς επιχειρηματικό μοντέλο;
“Ένας πελάτης μας κατασκευάζει εγκαταστάσεις κλιματισμού για μεγάλα κτίρια (HVAC), κυρίως ουρανοξύστες και εμπορικά κέντρα”, μου είπε ο κ. Διαμαντόπουλος. “Η πλατφόρμα μας τους επιτρέπει να παρακολουθούν τις εγκαταστάσεις τους, μεν, αλλά επιπλέον να ρυθμίζουν και τη λειτουργία τους ώστε να παρέχουν ψύξη με μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση”. Πώς γίνεται αυτό; Όπως είπαμε, κάθε ένα από τα μηχανηματάκια της Vodafone Innovus δεν είναι απλά μια κάρτα SIM που συνδέεται με αισθητήρες, αλλά ένας μικρός ηλεκτρονικός υπολογιστής που μπορεί, αν προγραμματιστεί, να κάνει κάποια πράγματα από μόνος του. Στην περίπτωση των εγκαταστάσεων κλιματισμού σε ουρανοξύστες του Κόλπου, για παράδειγμα, το πρόγραμμα λέει στα μηχανηματάκια να ρυθμίζουν αυτόματα τη λειτουργία των κλιματιστικών ανάλογα με το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος κατά τη διάρκεια της ημέρας, εξασφαλίζοντας την επιθυμητή θερμοκρασία με πιο ορθολογικό και οικονομικό τρόπο. Μόνο με αυτό το σύστημα, ένα κτίριο μπορεί να γλιτώσει 15-20% από την κατανάλωση ενέργειας. Οπότε η εταιρεία αυτή, ο πελάτης της Vodafone Innovus, πλέον παύει να “πουλάει κλιματιστικά” και πουλάει στους ανά τον κόσμο πελάτες της αυτό το προϊόν: την ολοκληρωμένη ενεργειακή διαχείριση κτιρίων.
Τώρα, βέβαια, όπως θα παρατηρήσατε, ένα κοινό χαρακτηριστικό που έχουν τα επαγγελματικά ψυγεία, τα μελίσσια, το δίκτυο ύδρευσης, οι επαγγελματικές καφετιέρες και οι εγκαταστάσεις κλιματισμού σε ουρανοξύστες είναι το ότι όλα (με την εξαίρεση κάποιων ψυγείων στην Κένυα, προφανώς) είναι πράγματα ακίνητα. Τι γίνεται, όμως, με τα πράγματα που κινούνται;
Το πεδίο ανταγωνισμού στο χώρο των αυτοκινήτων, των λεωφορείων και των φορτηγών, για παράδειγμα, είναι ήδη τεράστιο. Στην αγορά υπάρχουν προϊόντα από διάφορες εταιρείες που προσφέρουν μια τεράστια ποικιλία λύσεων για τη διαχείριση στόλου αυτοκινήτων. Αυτές ήδη έχουν αρχίσει να αλλάζουν τον τρόπο που λειτουργούν οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων, οι μεταφορικές εταιρείες που διαθέτουν (ή νοικιάζουν) φορτηγά, τις δημόσιες συγκοινωνίες πολλών χωρών του πλανήτη και τις εταιρείες μεταφοράς ευπαθών προϊόντων. Υπάρχουν συστήματα διαχείρισης για εταιρείες που διαθέτουν 10-15 αυτοκίνητα, που τους επιτρέπουν να βλέπουν από το αν ο οδηγός τους φοράει ζώνη και το πόση βενζίνη καταναλώνει, μέχρι το αν νυστάζει και η οδηγική του συμπεριφορά είναι επικίνδυνη. Υπάρχουν, ακόμα, συστήματα διαχείρισης στόλου φορτηγών μεταφοράς φαρμάκων, ευπαθών προϊόντων ή και όργανα για μεταμοσχεύσεις, που μπορούν ανά πάσα στιγμή να ελέγχουν ότι οι συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία κλπ) στις οποίες μεταφέρονται αυτά τα υλικά είναι αυτές που πρέπει.
Υπάρχουν, όμως, και πολύ πολύ μεγαλύτερα αντικείμενα που κινούνται -όπως ολόκληρα εμπορικά πλοία, ή μεγάλου μεγέθους προϊόντα τα οποία διακινούνται μέσα από τις εφοδιαστικές αλυσίδες σε διάφορα σημεία του πλανήτη.
Ένας πελάτης της Vodafone Innovus, για παράδειγμα, είναι μια εταιρεία που φτιάχνει παρμπρίζ αυτοκινήτων. Τα προϊόντα της μετακινούνται σε μεγάλου μεγέθους παλέτες και, όπως αντιλαμβάνεστε, η εταιρεία θα ήθελε να ξέρει ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται αυτές οι παλέτες, δεδομένου ότι η εμπορική αξία τους είναι τεράστια. Για να ικανοποιήσει αυτή τη λύση η Vodafone Innovus έφτιαξε ένα άλλο μηχανηματάκι, χρώματος λευκού. Αυτό έχει δύο διαφορές από το άλλο, το μαύρο: έχει μεγαλύτερη μπαταρία, (η μπαταρία του αντέχει 8-10 χρόνια, λένε) και, κυρίως, έχει τη δυνατότητα να συνδεθεί σε οποιοδήποτε δίκτυο στον κόσμο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για ένα προϊόν που μεταφέρεται από κάποιο λιμάνι της Κίνας στη Λισαβόνα, για παράδειγμα, περνώντας από πολλές διαφορετικές χώρες με διαφορετικά τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και από ωκεανούς χωρίς καθόλου τηλεπικοινωνιακά δίκτυα. Το λευκό μηχανηματάκι της Vodafone Innovus το ξεπερνά αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας όποιο ασύρματο δίκτυο βρίσκει. Αν βρίσκει δίκτυο Vodafone, μπαίνει σ’ αυτό. Αν δεν βρίσκει Vodafone, μπαίνει σε ό,τι υπάρχει. Αν δε βρίσκει δίκτυο κινητής, συνδέεται με narrowband ή Cat M1 δίκτυα, ή βρίσκει GPS, ή κάνει τριγωνισμό με wi-fi. Το αποτέλεσμα είναι ότι μπορεί να δώσει στίγμα σε πραγματικό χρόνο με ακρίβεια από 3 μέχρι 150 μέτρα από οπουδήποτε στον κόσμο.
Όλα αυτά τα παραδείγματα έχουν ένα κοινό: δείχνουν το πώς από τη στιγμή που τα αντικείμενα που εμπλέκονται σε κάθε οικονομική δραστηριότητα αρχίζουν να δημιουργούν και να μεταδίδουν δεδομένα σχετικά με τη λειτουργία τους, η φύση της ίδιας της οικονομικής δραστηριότητας αλλάζει ραγδαία. Η δουλειά του μελισσοκόμου γίνεται ένα εντελώς άλλο πράγμα. Το επιχειρηματικό μοντέλο μιας εταιρείας που πουλούσε κλιματιστικά αλλάζει εντελώς. Η δουλειά του παραγωγού καφέ παύει να βασίζεται στη διαίσθηση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη, και γίνεται μια διαδικασία διαχείρισης ρίσκου, προσφοράς και ζήτησης. Η παραγωγικότητα κάθε διαδικασίας βελτιώνεται ραγδαία και τα περιθώρια για καινοτομία, βελτιστοποίηση διαδικασιών και περιορισμό σπατάλης χρημάτων και ενέργειας είναι τεράστια.
Ένα ερώτημα φλέγον, όμως, παραμένει: γιατί ένας πολυεθνικός κολοσσός πήγε και βρήκε μια εταιρεία από τη Μεταμόρφωση για να κάνει αυτή τη δουλειά;
3.
Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας η μητρική Vodafone είχε ξεκινήσει μια στρατηγική επέκτασης και εξαγορών στον τομέα της σταθερής τηλεφωνίας και σε άλλες υπηρεσίες, και η εξαγορά της Zelitron (που, όπως είπαμε, στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Vodafone Innovus) από την ελληνική Vodafone και, αργότερα, και άλλες εξαγωγές άλλων εταιρειών από την Ιταλία (Cobra -έγινε Vodafone Automotive), τη Νότια Αφρική (IoT.next), τη Γερμανία και τη Ρουμανία εντάσσονταν σε αυτή τη στρατηγική. Η οποία φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς: σήμερα η Vodafone θεωρείται πρωτοπόρος παγκοσμίως σε θέματα IoT.
“Συνολικά σήμερα η Vodafone σε παγκόσμιο επίπεδο έχει πάνω από 100 εκατομμύρια SIMs σε συνδεδεμένα μηχανάκια”, μου είπε η Κάτια Σταθάκη, Εμπορική Διευθύντρια της Vodafone Ελλάδος στα γραφεία της εταιρείας στο Χαλάνδρι, επίσης λίγες ημέρες προ-social distancing και τηλεργασίας. Και μετά, για να μου εξηγήσει το γιατί η Vodafone είναι σε πολύ καλύτερη θέση στο χώρο του ΙοΤ από άλλες μεγάλες εταιρείες -ακόμα και μεγαθήρια, εταιρείες που φτιάχνουν προϊόντα που έχετε σε άλλα tabs του browser αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτό- μου σχεδιάζει σε ένα πίνακα ένα διάγραμμα που δείχνει τα διάφορα “layers” των δικτύων IoT. Υπάρχει, λέει, ένα layer για τη συνδεσιμότητα, ένα για τη διαχείριση των συσκευών, ένα για την ασφάλεια, ένα για τη διαχείριση των δεδομένων που προκύπτουν και, τελικά, το layer της εφαρμογής που χρησιμοποιεί όλες αυτές τις πλατφόρμες και προσφέρει μια τελική υπηρεσία στον πελάτη. Υποκρίνομαι ότι κατάλαβα. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Vodafone είναι ότι μπορεί να προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις που περιλαμβάνουν όλα τα layers που μου ζωγράφισε η κ. Σταθάκη. Μια άλλη εταιρεία-κολοσσός (ας την πούμε Amasoft, ξέρω ‘γω), δεν μπορεί από μόνη της να στήσει πλήρεις λύσεις, γιατί δεν ελέγχει απόλυτα τη συνδεσιμότητα, το δίκτυο μέσα από το οποίο θα μιλάνε οι συσκευές. Μπορεί να χρησιμοποιήσει μια cloud λύση στο ανοιχτό ίντερνετ για να καλύψει αυτό το layer, αλλά αυτό θα προϋποθέτει παραχωρήσεις και πιθανά προβλήματα στην ασφάλεια. Οι πάροχοι, όμως, έχουν δικά τους δίκτυα. Μπορούν να φτιάξουν “κλειστά” υποδίκτυα μέσα στα δίκτυά τους ή να φτιάξουν υβριδικές λύσεις, όπως η πλατφόρμα της Innovus, με κάρτες SIM που συνδέονται σε οποιοδήποτε δίκτυο του κόσμου.
Πώς όμως διαφοροποιείται η ίδια η Vodafone Innovus από τον ανταγωνισμό της; “Η Innovus έχει μια πλήρη και αξιόπιστη πλατφόρμα”, λέει η κ. Σταθάκη, “αλλά πλέον έχει και πολλά προϊόντα τα οποία πουλάμε και στο εξωτερικό”. Συγκεκριμένα, περίπου το 95% της δραστηριότητας της εταιρείας είναι εξαγωγική. Πώς το έχει καταφέρει; Μιλώντας με τους ανθρώπους της εταιρείας, συμπεραίνω ότι, πέραν της ποιότητας της πλατφόρμας, την οποία μόνο οι πελάτες είναι αρμόδιοι να αξιολογήσουν, υπάρχουν και δύο άλλοι σημαντικοί παράγοντες.
Ο ένας είναι το κόστος. Κάθε ένα από τα μηχανηματάκια που φτιάχνει η Vodafone Innovus έχει πολύ μικρό κόστος, περί τα 30-40 ευρώ μόλις. Το έργο για εκείνη την εταιρεία που φτιάχνει παρμπρίζ η Vodafone Innovus το κέρδισε μετά από μια άκρως ανταγωνιστική διαδικασία, με αντιπάλους μια αμερικανική και μια ισπανική εταιρεία με μεγάλη εμπειρία στο χώρο. Και τα δικά τους μηχανηματάκια πιθανότατα λειτουργούν καλά, αλλά η συσκευή της Vodafone Innovus, που σχεδιάστηκε εδώ, στη Μεταμόρφωση, και κατασκευάζεται στη Γερμανία, κοστίζει τρεις φορές λιγότερο. “Ο στόχος μας ήταν να μειώσουμε την τιμή της κατά 30% επιπλέον φέτος”, μου είπε ο κ. Διαμαντόπουλος τον περασμένο Φεβρουάριο, “αλλά μας καθυστέρησε ο κορωνοϊός”. Ο οποίος στη συνέχεια προχώρησε και χάλασε και πολλά άλλα πράγματα για όλους μας. Αλλά τέλος πάντων.
Ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας για την εξωστρεφή επιτυχία της Vodafone Innovus είναι η πρώτη λέξη του ονόματός της. Η μητρική Vodafone είναι ένας όμιλος με δική του δραστηριότητα σε 22 χώρες και συνεργασίες σε επιπλέον 42 αγορές. Πρόκειται για ένα δίκτυο πιθανών πελατών στο οποίο καμία μικρή ελληνική εταιρεία δεν θα είχε εύκολη πρόσβαση από μόνη της. Μολονότι σε κάποιες περιπτώσεις (όπως το έργο με τα ψυγεία στην Κένυα) η δουλειά γίνεται απευθείας από τη Vodafone Innovus, σε άλλα (όπως το έργο με την εταιρεία ύδρευσης της Αυστραλίας) η ανάθεση έρχεται κατευθείαν από τη μητρική εταιρεία.
Όλες αυτές τις ανάγκες η εταιρεία σήμερα τις εξυπηρετεί με 57 μηχανικούς πλήρους απασχόλησης στα γραφεία της στη Μεταμόρφωση, και περίπου 30 freelancers. Όπως όλες οι εταιρείες τεχνολογίας στη χώρα, η διαδικασία ανεύρεσης έμπειρου δυναμικού είναι δύσκολη. “Στο ΙοΤ είναι πολύ δύσκολο να βρίσκεις κόσμο που και να ξέρει, και να μένει”, μου είπε η κ. Σταθάκη. “Αυτούς τους ζητάει πάρα πολύ η αγορά. Δικούς μας συχνά μας τους χτυπάνε για πολύ πιο εύκολες δουλειές και με περισσότερα χρήματα από έξω. Είναι ένας αγώνας. Προσπαθούμε να κάνουμε πολλά πράγματα για τους ανθρώπους μας, πέρα από το μισθό, στο πώς δουλεύουν, στα εργαλεία έχουν στη διάθεσή τους, και με όλο το “στόρι” του ΙοΤ. Ξέρετε πόσο “φτιάχνεται” ένας developer που νιώθει πως είναι μέρος αυτού του καινούργιου πράγματος που γίνεται; Είναι ίσως αυτό που τους κρατάει περισσότερο από τα υπόλοιπα”.
“Η δουλειά μας εδώ χρειάζεται ειδικές γνώσεις, που λίγοι έχουν”, μου είχε πει νωρίτερα ο κ. Διαμαντόπουλος. “Οι νεοπροσληφθέντες developers χρειάζονται περίπου 3-4 μήνες για να αρχίσουν να αποδίδουν”.
Έχει αξία να αναφέρουμε ότι εδώ στην Ελλάδα δεν υστερούμε μόνο στην προσφορά εργατικού δυναμικού σχετικού με το ΙοΤ, αλλά και στη ζήτηση των ίδιων των τεχνολογικών λύσεων. Για παράδειγμα, έχουμε περίπου 1,2 εκατομμύρια φορτηγά στη χώρα, αλλά από αυτά μόνο περίπου 100.000 είναι συνδεδεμένα. “Θα έλεγα ότι περίπου το 25-30% των ελληνικών επιχειρήσεων ξέρουν τι χρειάζεται για να να πάνε μπροστά”, λέει η κ. Σταθάκη που, από τη θέση που βρίσκεται, έχει μια πολύ καλή εικόνα της αγοράς. “Ένα 20% δεν έχουν ακόμη καταλάβει καλά τι έρχεται, και το ενδιάμεσο 40-50% καταλαβαίνουν, αλλά δεν ξέρουν πώς να πάνε παρακάτω”. Ωστόσο, ειδικά στις μεγαλύτερες εταιρείες και σε κάποιους μεμονωμένους κλάδους, κάποια πράγματα κινούνται. “Κάποιες εταιρείες έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι digital transformation σε μια εταιρεία χωρίς ΙοΤ είναι σχεδόν αδύνατη”, προσθέτει η κ. Σταθάκη. “Ειδικά όταν η δραστηριότητά τους έχει να κάνει με παραγωγή, με συντήρηση ή διακίνηση εμπορευμάτων, με υπηρεσίες που πρέπει να παρακολουθείς”.
Ό,τι κι αν κάνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, όμως, το τι θα γίνει παρακάτω είναι λίγο-πολύ προδιαγεγραμμένο. Οι αλλαγές που θα φέρει το ΙοΤ σε όλους τους κλάδους της οικονομίας θα είναι ραγδαίες και, όταν αυτές θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές, και άλλες αλλαγές, στην κοινωνία αυτή τη φορά, θα γίνουν αντιληπτές σε όλους. Μάλιστα, η πανδημία του κορωνοϊού ενδέχεται να επιταχύνει την υιοθέτησης πολλών από αυτές τις τεχνολογικές λύσεις ταχύτερα.
Πριν φύγω από το εργαστήριο της Vodafone Innovus μου έδειξαν ένα τελευταίο πράγμα, ένα ψυγείο για αναψυκτικά. Το ψυγείο αυτό είχε μια μικρή κάμερα δίπλα στην πόρτα, την οποία αρχικά δεν παρατήρησα. “Άνοιξε την πόρτα και πάρε κάτι”, μου είπε ο Γιώργος Διαμαντόπουλος. Άνοιξα, πήρα, ξανάκλεισα. “Για να δούμε τι μας λέει”, είπε ο Διαμαντόπουλος, και έστρεψε την προσοχή μου σε μια οθόνη ενός λάπτοπ δίπλα. “Male”, έλεγε το λάπτοπ, “Age: 43, Calm”.
Καθώς τα πάντα θα συνδέονται μεταξύ τους και θα γεννούν δεδομένα για ό,τι συμβαίνει, ο κόσμος σιγά σιγά θα αλλάξει. Σήμερα τα ψυγεία μπορούν να καταλάβουν ποιος είσαι συ που παίρνεις το αναψυκτικό, αν οι άνθρωποι αγοράζουν περισσότερα ή λιγότερα αναψυκτικά όταν έχασε η ομάδα της πόλης, αν μια διαφημιστική καμπάνια φέρνει περισσότερους στο ψυγείο (και πόσους), ή πόσο χρονών και σε τι ψυχολογική κατάσταση ήταν αυτός που ήρθε και έκλεψε το ψυγείο. Σήμερα, επίσης, ένα αυτόματο σύστημα με κάμερες και ειδικό software μπορεί να θερμομετρεί ανώνυμα όλους τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ένα μεγάλο χώρο (εμπορικά κέντρα, αεροδρόμια) ή να μετρά την πυκνότητα των ανθρώπων σε κλειστούς χώρους (γραφεία, τράπεζες, παιδότοποι) για να εξετάζεται αυτόματα το αν ακολουθούνται οι κανόνες ασφάλειας που ισχύουν. Τέτοια συστήματα έχει ήδη διαθέσιμα η Vodafone.
Αύριο, αφού πρώτα η σημερινή κρίση ξεπεραστεί και καθώς ο κόσμος σιγά σιγά ξαναπαίρνει μπρος, δεν θα νοείται να υπάρχουν κρίσιμες υποδομές (παράδειγμα: γέφυρες) που να μην παρακολουθούνται κάθε ώρα και στιγμή από μικρά μηχανηματάκια για πιθανά προβλήματα ασφάλειας, δεν θα είναι δυνατό κάποιος να χτυπήσει κάποιον με ένα αυτοκίνητο και να τον εγκαταλείψει στην άσφαλτο, δεν θα διανοείται κανένας να στέλνει υπαλλήλους αυτοπροσώπως να σημειώσουν τι γράφει ο μετρητής της ΔΕΗ και δεν θα υπάρχουν κτίρια και συσκευές που να καταναλώνουν ενέργεια ανεξέλεγκτα, επιβαρύνοντας τσέπες και περιβάλλον με αλόγιστη σπατάλη.
Σε όλα αυτά, μια ελληνική εταιρεία στη Μεταμόρφωση Αττικής θα έχει ένα σημαντικό ρόλο να παίξει.
