Όταν ήμουν μικρός, ήθελα να γίνω αστροναύτης. Στα αλήθεια. Υπήρχε μια εποχή, αν θυμάσαι, που όλα τα παιδάκια ήθελαν να γίνουν αστροναύτες. Το διάστημα είχε μια ακαταμάχητη γοητεία τότε, καθώς η ιδέα των ταξιδιών μακριά από τη γήινη ατμόσφαιρα ήταν ακόμα μαγική, στα όρια της επιστημονικής φαντασίας, εξωπραγματική.
Μετά, βέβαια, μεγαλώσαμε, μας πέρασε, και επικεντρώσαμε τις προσπάθειές μας στο να γίνουμε άλλα πράγματα, πιο ρεαλιστικά και γήινα.
Όχι όλοι.
Όταν ο Πίτερ Διαμαντής ήταν 10 χρονών, ένα ντροπαλό παιδί με έφεση στα μαθηματικά και τις επιστήμες, και καθώς το δράμα της αποστολής του Apollo 13 εκτυλισσόταν πάνω απ’ τα κεφάλια της ανθρωπότητας, συνειδητοποίησε πως η αποστολή του στη ζωή ήταν να ταξιδέψει στο διάστημα. Οπότε γέμισε όλα του τα βιβλία με ζωγραφιές από πυραύλους και μακρινούς πλανήτες, και τις ελεύθερες ώρες του με όνειρα. Ήθελε να κάνει το μέλλον να έρθει πιο γρήγορα.
Η διαφορά του Πίτερ Διαμαντή από εσένα και εμένα είναι πως τα όνειρά του δεν άλλαξαν όταν μεγάλωσε. Σπούδασε βιολογία και φυσική στο ΜΙΤ, και μετά συνέχισε στην Ιατρική του Χάρβαρντ κυρίως για ένα λόγο: Επειδή η NASA, μετά τους πιλότους μαχητικών αεροσκαφών, καλούσε στο διαστημικό πρόγραμμα συχνότερα γιατρούς. Όταν τελείωσε το Χάρβαρντ, επέστρεψε στο ΜΙΤ και πήρε και πτυχία Αεροδιαστημικής Μηχανικής. Έκανε ό,τι μπορούσε. Μέχρι που γνώρισε έναν αστροναύτη.
«Μου είπε πως η πιθανότητα να επιλεγείς από τη NASA είναι μία στις 500», θυμήθηκε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Wired το 2003. «Kι ακόμα κι αν επιλεγείς, έχεις περίπου 50% πιθανότητα να πετάξεις. Κι ακόμα κι αν πετάξεις, το πολύ να συμμετάσχεις σε μία ή δύο αποστολές. Δεν ήταν αυτό το όραμά μου για το ταξίδι στο διάστημα».
Έτσι, μετά από πολύχρονες σπουδές, με ένα σωρό πτυχία στην τσέπη και τα όνειρά του ολόιδια και κρυστάλλινα, ο Πίτερ Διαμαντής αποφάσισε πως, αν είναι να πάει στο διάστημα, θα πάει μόνος του.
—
Στις 4 Οκτωβρίου του 2004, ένα εντελώς αλλόκοτο αεροσκάφος απογειώθηκε από έναν αεροδιάδρομο στην έρημο Μοχάβε της Καλιφόρνια και πολύ γρήγορα σκαρφάλωσε στον ουρανό. Και συνέχισε να σκαρφαλώνει. Καθώς πολλοί ακριβοθώρητοι παρακολουθούσαν από κάτω, το επονομαζόμενο SpaceShipOne, με έναν άνθρωπο στο cockpit του, πέταξε σε ύψος 112 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης αγγίζοντας στις παρυφές του διαστήματος, και στη συνέχεια επέστρεψε και προσγειώθηκε ομαλά πίσω στον αεροδιάδρομο, καθώς οι ακριβοθώρητοι χειροκροτούσαν.
Οι ακριβοθώρητοι ήταν:
Ο Μπερτ Ρατάν, ο σχεδιαστής του αεροσκάφους, που μόλις είχε κερδίσει το βραβείο Ansari X Prize, ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Πολ Άλεν, δισεκατομμυριούχος συνιδρυτής της Microsoft, που είχε χρηματοδοτήσει το σχεδιασμό του SpaceShipOne με 26 εκατομμύρια δολάρια.
Ο Ρίτσαρντ Μπράνσον, ιδιοκτήτης της Virgin, που μόλις είχε συμφωνήσει να επενδύσει στην τεχνολογία που σκάρωσε ο Ρατάν, για να τη χρησιμοποιήσει στη νέα του εταιρία, τη Virgin Galactic, που θα στέλνει κοινούς θνητούς στο διάστημα.
Και, τελευταίος, πιο χαμογελαστός από όλους, ένα μικρόσωμος Έλληνας, ο Πίτερ Διαμαντής. Όλοι τους βρίσκονταν εκεί εξαιτίας του.
«Η ιδέα του X-Prize μου ήρθε διαβάζοντας το «Πνεύμα του Σεντ Λούις», το βιβλίο που έγραψε ο Τσαρλς Λίντμπεργκ για την ιστορική του πτήση πάνω από τον Ατλαντικό», μου λέει ο Διαμαντής. Μου μιλάει από το σπίτι του, στο Λος Άντζελες, όπου είναι ξημερώματα. «Διάβασα το βιβλίο το 1994. Τότε πια είχα εγκαταλείψει κάθε ελπίδα να ταξιδέψω στο διάστημα μέσω της NASA. Διαβάζοντας την ιστορία του Λίντμπεργκ έμαθα πως έκανε την ιστορική πτήση του με δέλεαρ ένα βραβείο. Αυτό δεν το ήξερα. Το 1919, ο Ρεϊμόντ Ορτέιγ, ένας Γάλλος, ανακοίνωσε πως θα δώσει 25.000 δολάρια στον πρώτο που θα πετούσε απευθείας από τη Νέα Υόρκη στο Παρίσι. Μέχρι το 1927, όταν ο Λίντμπεργκ τα κατάφερε, είχαν δαπανηθεί πάνω από 400.000 δολάρια από διάφορες ομάδες που προσπάθησαν να το επιτύχουν. Τότε ήταν που σκέφτηκα πως η ιδέα ενός βραβείου για την κατασκευή μιας νέας γενιάς «ιδιωτικών» διαστημοπλοίων θα μπορούσε να πετύχει».
Μαζί με γνωστούς και συνεργάτες, ο Πίτερ Διαμαντής ίδρυσε ένα Ίδρυμα για την ανάπτυξη τέτοιων βραβείων, και ξεκίνησε μια μεγάλη επιχείρηση για την ανεύρεση χρηματοδοτών. Μέσα στα επόμενα χρόνια «πούλησε» την ιδέα σε περισσότερους από 200 CEOs και μεγαλοστελέχη εταιριών. Τότε, στην αρχή, ακόμα και ο Ρίτσαρντ Μπράνσον δίσταζε να επενδύσει σε κάτι τόσο παράτολμο, αλλά τελικά οι χρηματοδότες βρέθηκαν. Το βραβείο θεσπίστηκε και επισήμως το 1996, και ονομάστηκε X-Prize (αργότερα Ansari X-Prize, από το όνομα ενός ζευγαριού Ιρανο-αμερικανών που έδωσαν τα περισσότερα χρήματα), και ορίστηκε στα 10 εκατομμύρια δολάρια. Ο στόχος ήταν συγκεκριμένος, και πολύ λεπτομερής: Η νικήτρια ομάδα θα έπρεπε να στείλει ένα επανδρωμένο αεροσκάφος με έναν πιλότο και βάρος ίσο με το βάρος δύο ακόμα ανθρώπων σε ύψος μεγαλύτερο των 100 χιλιομέτρων δύο φορές μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων. 26 ομάδες από επτά χώρες έφτιαξαν διαστημόπλοια, κατέστρωσαν σχέδια, έκαναν δοκιμές και επένδυσαν στην ανάπτυξη τεχνολογιών για να το κερδίσουν -επενδύθηκαν συνολικά πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια. Τελικά χρειάστηκαν μόνο 8 χρόνια για να επιτευχθεί από μερικούς δραστήριους ιδιώτες κάτι που η NASA, στα 40 χρόνια της ύπαρξής της, δεν είχε καταφέρει: Η δημιουργία ενός ασφαλούς, πολύ οικονομικού αεροσκάφους, που μπορεί να μεταφέρει έναν απλό ιδιώτη στο διάστημα. Και, παράλληλα, επιβεβαιώθηκε η αποτελεσματικότητα τέτοιων βραβείων ως κίνητρο για καινοτομίες.
«Για να πετύχεις κάτι εντυπωσιακό, πρέπει να ρισκάρεις», μου λέει ο Διαμαντής. «Σήμερα οι εταιρίες και οι κυβερνήσεις έχουν γίνει τρομερά ευαίσθητες απέναντι στο ρίσκο. Οι εταιρίες φοβούνται να αποτύχουν για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτό στη μετοχή τους, οι κυβερνητικές υπηρεσίες για τις επιπτώσεις στη χρηματοδότησή τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην τολμάμε να ασχοληθούμε με πολύ δύσκολα προβλήματα πια. Τα βραβεία σου επιτρέπουν να ασχοληθείς με υψηλού κινδύνου θέματα, στα οποία οι λύσεις δεν είναι καθόλου προφανείς. Αν επενδύσεις ως εταιρία σε μια τέτοια προσπάθεια, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος να χάσεις όλα τα λεφτά σου. Αν όμως θέσεις ένα βραβείο για την επίλυση του προβλήματος, δεν χάνεις καθόλου λεφτά μέχρι να υπάρξει νικητής. Ακόμα, θέτοντας ένα βραβείο δέκα εκατομμυριών, θα δεις να επενδύονται συνολικά 100 ή και 300 εκατομμύρια δολάρια από όλες τις ομάδες μαζί, για να το κερδίσουν. Επίσης, καθώς υπάρχουν πολλές ομάδες που ανταγωνίζονται, δεν προκύπτει μόνο η τεχνολογία του νικητή, αλλά και οι ανακαλύψεις όλων των υπόλοιπων».
Σήμερα, πολλές από τις ομάδες που συμμετείχαν στο X-Prize ετοιμάζονται για την εμπορική αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών, με την παροχή πτήσεων στο διάστημα για τους (πολλούς) ενδιαφερόμενους (πολύ) ευκατάστατους ιδιώτες. Υπάρχουν περίπου 8 εταιρίες που δουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση αυτή τη στιγμή. Η Virgin είναι η πιο γνωστή. Μια άλλη είναι η Blue Origin, του Τζεφ Μπέζος του Amazon. Οι πρώτες πτήσεις θα αρχίσουν το αργότερο στις αρχές του 2011. Τα εισιτήρια θα κοστίζουν περί τα 100.000 δολάρια –αρκετά έχουν ήδη προπωληθεί.
Εν τω μεταξύ, ο Πίτερ Διαμαντής ασχολείται με τα επόμενα, ακόμα πιο αισιόδοξα X-Prizes, που θα τον φέρουν πιο κοντά στον τελικό στόχο.
—
Ο Χαράλαμπος Διαμαντής γεννήθηκε στη Μυτιλήνη σε μια εποχή ατέλειωτης φτώχιας, πάνω στο ξέσπασμα του Πολέμου. Ως παιδί βοηθούσε σε όλες τις δουλειές του σπιτιού, στα ζώα, στο μάζεμα των ελιών, και βοηθούσε και τον πατέρα του στο καφενείο που διατηρούσε. Ήθελε να γίνει γιατρός, έτσι στα 18 του έφυγε στην Αθήνα και δοκίμασε να περάσει στην Ιατρική. Τα κατάφερε. Το καλοκαίρι του 1956, πίσω στο νησί, γνώρισε την Τούλα, που μόλις είχε τελειώσει το γυμνάσιο. Δυο εβδομάδες αργότερα, οι δυο τους αρραβωνιάστηκαν. Η Τούλα, όμως, ζούσε από τα 10 της στην Αμερική. Ο πατέρας της είχε πάρει την οικογένεια εκεί, όταν ο Πόλεμος κατέστρεψε το μικρό κινηματοθέατρο που διατηρούσε στη Μυτιλήνη. Ζούσαν στο Κουίνς, όπου ο πατέρας της εργαζόταν ως ανθοπώλης.
Ο Χαράλαμπος αποφάσισε να ακολουθήσει τη γυναίκα του στην Αμερική. Το 1957 εγκαταστάθηκαν εκεί, παντρεύτηκαν, και συνέχισε τις σπουδές του. Θα γινόταν ένας πολύ επιτυχημένος γυναικολόγος στη Νέα Υόρκη και το Λονγκ Άιλαντ. Στις 20 Μαΐου του 1961, θα αποκτούσαν τον γιο τους, τον Πίτερ, και δυο χρόνια αργότερα κι ένα κορίτσι, τη Μαρκέλλα.
«Πηγαίναμε σε ένα καταπληκτικό δημόσιο σχολείο», θυμάται η Μαρκέλλα Διαμαντή-Σταματίου, που σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη. «Υπήρχαν advanced προγράμματα για όλα τα μαθήματα, και ο Πίτερ διέπρεπε στις θετικές επιστήμες, στη βιολογία, τη φυσική, τα μαθηματικά. Στο σχολείο είχαμε έναν από τους καινούριους, τότε, υπολογιστές σε μέγεθος δωματίου, για να μαθαίνουν τα παιδιά προγραμματισμό. Μια εποχή έλειψε ο καθηγητής μας για πολύ καιρό, κι από το σχολείο ανάθεσαν στον Πίτερ να διδάσκει το μάθημα στους μαθητές. Σε κάθε science fair έπαιρνε μέρος, με δικές του κατασκευές. Ήταν παθιασμένος με το διάστημα, φυσικά. Με τους φίλους του έφτιαχναν αυτοσχέδιους πυραύλους».
Το πάθος του τον οδήγησε αργότερα στην ίδρυση ενός διαστημικού συλλόγου φοιτητών στο ΜΙΤ (ο οποίος στη συνέχεια εξαπλώθηκε και σε άλλα πανεπιστήμια –και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι σήμερα), μέσα από τον οποίο γνώρισε κι άλλους μορφωμένους νεαρούς με τα ίδια ενδιαφέροντα, και μαζί τους ξεκίνησε τις πρώτες εμπορικές του προσπάθειες.. Στο τελευταίο εξάμηνο των σπουδών του στο Χάρβαρντ δούλευε ταυτόχρονα σε τρεις (δικές του) δουλειές. Αποτέλεσμα των φοιτητικών του πειραματισμών είναι οι σημερινές του επαγγελματικές ασχολίες:
Εκτός από την οργάνωση για μαθητές και φοιτητές που ενδιαφέρονται για το διάστημα (SEDS), ο Πίτερ ίδρυσε και μια πανεπιστημιακή σχολή στο Στρασβούργο της Γαλλίας (International Space University).
Ακόμα έχει μια εταιρία (Zero G) που προσφέρει παραβολικές πτήσεις –σε κάθε πτήση οι (μέχρι 25) επιβαίνοντες στο ειδικά διαμορφωμένο Boeing 727-200 απολαμβάνουν 25 με 30 δευτερόλεπτα μηδενικής βαρύτητας. «Όταν ο Κουστό επινόησε τη συσκευή συμπιεσμένου αέρα, έδωσε τη δυνατότητα σε όσους δύτες ήθελαν να γνωρίσουν τη θάλασσα να το κάνουν. Εμείς προσπαθούμε να κάνουμε το αντίστοιχο με τη Zero G, να τους δώσουμε την ευκαιρία να ζήσουν αυτή την εμπειρία. Έχουμε πάει 5000 ανθρώπους μέχρι τώρα –σκοπεύουμε να πάμε 10 χιλιάδες το χρόνο, και ακόμα περισσότερους». Κάποια στιγμή, σκοπεύει να φέρει το αεροπλάνο που κάνει τις παραβολικές πτήσεις και στην Ελλάδα.
Μια άλλη του εταιρία, η Space Adventures, οργανώνει εκδρομές σχετικές με το διάστημα (σε εκτοξεύσεις του διαστημικού λεωφορείου, σε Space Camp) και οργανώνει και τα ταξίδια των ιδιωτών που επισκέπτονται τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με τον Ρωσικό Σογιούζ. Ίσως να θυμάσαι τον Ντένις Τίτο, που έγινε ο πρώτος ιδιώτης που πέταξε στο διάστημα –η Space Adventures του Διαμαντή το κανόνισε, κι έκτοτε έχει στείλει άλλους τέσσερις πολυεκατομμυριούχους εκεί, με το κόστος του ταξιδιού να φτάνει πλέον τα 30-40 εκατομμύρια δολάρια. Όπως μαθεύτηκε πρόσφατα, το 2011 ένας άλλος, πολύ διάσημος πελάτης της Space Adventures, θα γίνει ο πρώτος ιδιώτης που θα επισκεφθεί το διαστημικό σταθμό με μια ειδική, αμιγώς τουριστική πτήση: Ο Σεργκέι Μπριν του Google.
Παρ’ όλα αυτά, στον πυρήνα της δραστηριότητάς του παραμένει το X-Prize Foundation, το οποίο στην ουσία του είναι μη-κερδοσκοπικό (όλα τα δικαιώματα των τεχνολογιών που προκύπτουν, και όλα τα κέρδη που μπορεί να προκύψουν από αυτές, μένουν στις ομάδες). Εκτός από τα τρία άλλα X-Prizes που τρέχουν αυτή τη στιγμή (δες παρακάτω), ο Διαμαντής βρίσκεται σε διαρκείς συζητήσεις και αναζήτηση νέων.
«Στις συζητήσεις μας στο Foundation», λέει, «αναρωτιόμαστε ποια είναι τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Εξετάζουμε ιδέες για βραβεία σε διάφορους τομείς. Η ποιότητα ζωής, η υγεία και η επέκταση της διάρκειας ζωής του ανθρώπου είναι ένας στόχος. Η παροχή φτηνής και καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένας άλλος. Ίσως ένα βραβείο για την καταπολέμηση του καρκίνου. Για λύσεις φτηνής και εύκολης κατασκευής στέγης για τους πληγέντες φυσικών καταστροφών ή τους κατοίκους φτωχών χωρών. Για την παροχή φτηνού πόσιμου νερού στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Εξετάζουμε ιδέες για αυτοκίνητα που μπορούν να οδηγήσουν μόνα τους, που μπορούν να αποφεύγουν τα ατυχήματα ελέγχοντας διαρκώς τις συνθήκες του δρόμου και τα τριγύρω οχήματα. Έχουμε 50.000 νεκρούς το χρόνο στις ΗΠΑ από τροχαία, και τα αυτοκίνητα που οδηγούμε είναι υπερβολικά βαριά ακριβώς για να αντέχουν τις συγκρούσεις. Αν μπορούσαμε με την κατάλληλη τεχνολογία να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις, θα μπορούσαμε να τα κάνουμε πιο ελαφριά, πιο οικονομικά και πιο καθαρά. Κι αυτό είναι κάτι που δεν ερευνάται από κανέναν αυτή τη στιγμή».
Οι ελπίδες μου όμως συνθλίβονται, όταν μαθαίνω πως δεν σχεδιάζεται άμεσα ένα X-Prize για ένα δικό μου, προσωπικό όνειρο. «Όχι, τα ιπτάμενα αυτοκίνητα δεν τα εξετάζουμε ακόμη».
—
Η αλήθεια είναι πως το X-Prize ήρθε πάνω στην ώρα: Από τότε που ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε, και ο λυσσαλέος ανταγωνισμός ανάμεσα στις υπερδυνάμεις για την κυριαρχία στο διάστημα έσβησε, η ανθρωπότητα μοιάζει σαν να έχει ξεχάσει τα μεγαλεπίβολα σχέδια για εξωγήινη επέκταση. Υπάρχει ένα ασαφές Αμερικάνικο σχέδιο για μια μελλοντική αποστολή στον Άρη, η αόριστη θέληση της Κίνας να φτάσει στο φεγγάρι, ενώ κάμποσα ρομποτικά σκάφη εξερευνούν τον Άρη, τον Τιτάνα και άλλα σώματα του ηλιακού συστήματος –αλλά κανένα χειροπιαστό πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο.
Το ίδιο το διάστημα μοιάζει σαν να μην συναρπάζει πια, σαν να μην ερεθίζει τη φαντασία των πιτσιρικάδων όπως παλιά, όταν ήμασταν εμείς μικροί.
Πολλοί πιστεύουν ότι δεν αξίζει να ασχολείται πλέον η ανθρωπότητα με το διάστημα. Είναι, άλλωστε, μια ενασχόληση πολύ επικίνδυνη και συγκλονιστικά δαπανηρή.
Διαφωνώ κάθετα, οριζόντια και διαγώνια μ’ αυτή την άποψη, αλλά οφείλω να το θέσω το θέμα στον Πίτερ, που θεωρεί την κατάκτηση του διαστήματος προτεραιότητα.
Πρώτα, για το θέμα του κινδύνου:
«Ναι, το διάστημα, όπως όλα τα ανεξερεύνητα μέρη, είναι επικίνδυνο», λέει. «Αλλά πρόκειται για ένα ρίσκο που αξίζει να πάρει κανείς. Η πιθανότητα θανατηφόρου ατυχήματος στο διάστημα αυτή τη στιγμή είναι γύρω στο 3 με 4%. Είναι εντελώς αντίστοιχη με το ποσοστό θανάτων των πιλότων στα πρώτα δέκα χρόνια της αεροπλοΐας, καθώς από το 1903 μέχρι το 1913 πέθαναν 35 από τους 1000 πιλότους. Το ταξίδι στο διάστημα είναι ακόμα σε εμβρυικό στάδιο. Καθώς πετάμε όλο και περισσότερο, ο κίνδυνος θα μειώνεται ολοένα».
Και τα λεφτά; Δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο αποδοτικά στη Γη;
«Γιατί δεν λένε το ίδιο για τα ξενοδοχεία που χτίζονται στο Λας Βέγκας ή στα ελληνικά νησιά; Ούτε αυτά βοηθούν στην σίτιση των φτωχών του πλανήτη. Πιστεύω πως μια επένδυση στη μείωση του κόστους των διαστημικών ταξιδιών είναι πολύ σημαντική για το μέλλον της ανθρωπότητας. Είναι απαραίτητη. Σκέψου το εξής: Όλα τα αγαθά για τα οποία πολεμάμε εδώ στη Γη, υπάρχουν σε αφθονία στο ηλιακό μας σύστημα. Όλα: Τα ορυκτά μέταλλα, η ενέργεια, τα πάντα.
Νομίζω ότι η κατάκτηση του διαστήματος μοιάζει πάρα πολύ με την αγορά της Αλάσκας (σ.σ. το 1867, οι ΗΠΑ αγόρασαν 1.500.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης από τη Ρωσία έναντι 7.200.000 δολαρίων). Η Αλάσκα ήταν πολύ μακριά, μια γη παγωμένη, αποκομμένη από την υπόλοιπη χώρα. Όταν όμως φτιάχτηκαν οι σιδηρόδρομοι και οι δρόμοι, η Αλάσκα άρχισε να δίνει χρυσό, ξυλεία και πετρέλαιο στην υπόλοιπη χώρα.
Παράλληλα, ένα παγκόσμιο γεγονός, η πτώση ενός μετεωρίτη, ας πούμε, παραμένει μια σημαντική πιθανότητα που θα μπορούσε να εξαφανίσει την περιορισμένη σ’ αυτόν εδώ τον πλανήτη ανθρωπότητα. Γι’ αυτό πρέπει να οργανώσουμε την ρεαλιστική και φτηνή εμπορική εκμετάλλευση του διαστήματος γρήγορα, στη γενιά μας, κι αυτός είναι ένας από τους στόχους μας. Σήμερα το να πάει ένας άνθρωπος στο διάστημα κοστίζει 30 με 40 εκατομμύρια δολάρια. Τόσο κοστίζει μια θέση σε έναν ρωσικό Soyuz. Το πραγματικό κόστος όμως της μεταφοράς ενός ανθρώπου και της στολής του, αν μετρήσει κανείς την ενέργεια που καταναλώνεται, είναι μόλις μερικές εκατοντάδες δολάρια. Φταίει το ότι ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τώρα, με ρουκέτες που εκτοξεύονται με στιγμιαία απελευθέρωση τρομερής ενέργειας, δεν είναι καθόλου αποδοτικός. Και οι πτήσεις είναι πολύ σπάνιες –μόλις 4 το χρόνο κατά μέσο όρο. Αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα ανακάλυψη, ένα τεχνολογικό άλμα, σαν αυτό που έγινε στις αερομεταφορές με την ανακάλυψη του τζετ κινητήρα. Γιατί σήμερα στέλνουμε ανθρώπους στο διάστημα με τεχνολογία που ήταν γνωστή στους Κινέζους χιλιάδες χρόνια πριν».
Όπως έχεις καταλάβει, πιθανότατα, ο Πίτερ Διαμαντής είναι παραπάνω από αισιόδοξος για το μέλλον. Είναι ενθουσιώδης. Πιθανότατα αυτό σου συμβαίνει όταν μιλάς καθημερινά με επιστήμονες στην αιχμή της επιστήμης, κι όταν δουλειά σου είναι να προωθείς τις καινοτομίες σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο Διαμαντής είναι φίλος με τον Ρέι Κούρτσβαϊλ, ας πούμε, τον ιδιοφυή εφευρέτη και μελλοντολόγο που υποστηρίζει πως η ανθρωπότητα είναι πολύ κοντά στη «Μοναδικότητα» (singularity), το χρονικό σημείο κατά το οποίο η τεχνολογία θα αρχίσει να εξελίσσεται αυτόνομα, και με ταχύτητα που ο άνθρωπος δεν θα μπορεί να συλλάβει.
«Τα επόμενα χρόνια οι τεχνολογικές ανακαλύψεις θα αλλάξουν τελείως την ανθρώπινη κοινωνία», συμφωνεί ο Πίτερ Διαμαντής, «θα μεταμορφώσουν κάθε πτυχή της ζωής μας. Είμαστε όντα που προσαρμοζόμαστε πολύ εύκολα στην τεχνολογία. Μας φαίνεται πολύ φυσιολογικό τώρα εγώ να είμαι στο Λος Άντζελες, και να περπατάω στο σπίτι μου με ένα ακουστικό στο αυτί, μιλώντας με εσένα στην Αθήνα –αλλά ταυτόχρονα ήταν κάτι εντελώς αδιανόητο για τους ανθρώπους μόλις λίγες δεκαετίες πριν. Πολύ σύντομα θα δούμε την ανθρώπινη ζωή να επιμηκύνεται ραγδαία, την υποβοήθηση της μνήμης, την επικοινωνία του εγκεφάλου με υπολογιστικά συστήματα, την αναγέννηση σωματικών οργάνων. Όλα αυτά μας φαίνονται μακρινά και περίεργα, αλλά δεν είναι. Όπως λέω πάντα, μια μεγάλη ανακάλυψη, μια μέρα νωρίτερα δεν είναι παρά μια τρελή ιδέα».
—
Συνάντησα τον Πίτερ Διαμαντή τον περασμένο Ιούλιο, στην Εκάλη. Είναι μικρόσωμος και γυμνασμένος, με ένα πλατύ χαμόγελο, ηλιοκαμένο δέρμα (το γραφείο του είναι στη Σάντα Μόνικα, τρία τετράγωνα από την παραλία), και την όψη ενός χαρούμενου τριαντάρη (είναι 47). Του αρέσει να κουνά τα χέρια του όταν μιλάει, κι όταν ενθουσιάζεται, πράγμα που συμβαίνει συνέχεια, τα μάτια του γελάνε.
Ο Πίτερ ήρθε στην Ελλάδα για να δει την αδερφή του, και για έναν άλλο λόγο: Για να ρίξει την ιδέα ενός Έλληνα τουρίστα του διαστήματος. Σε μια μικρή συνέντευξη τύπου που δόθηκε στο σπίτι του δημάρχου Οινουσσών Βαγγέλη Αγγελάκου (ο οποίος γνώρισε τον Πίτερ πριν από τρία χρόνια, όταν διοργάνωσε ένα συνέδριο Αεροδιαστημικής στο νησί του), ο Διαμαντής ανακοίνωσε πως υπάρχει μια θέση για τον Απρίλιο του 2009 για όποιον Έλληνα θέλει να ταξιδέψει. Το μόνο που χρειάζεται είναι καλή υγεία, να μπορεί να εκπαιδευτεί για τέσσερις μήνες στη Μόσχα, και 20 εκατομμύρια ευρώ. Ανακοίνωσε ακόμα πως το 2011 ή το 2012 θα γίνουν και πρώτες αμιγώς τουριστικές πτήσεις της Space Adventures από το Μπαϊκονούρ (σε μία από αυτές θα πετάξει ο Σεργκέι Μπριν), και πως θα ήταν μια καλή ιδέα να γίνει μια απόλυτα ελληνική πτήση, με τρεις Έλληνες επιβάτες, και πιλότο τον Ελληνικής καταγωγής Ρώσο κοσμοναύτη Φιοντόρ Γιουρτσίχιν.
«Ο στόχος μου να αλλάξω τον τρόπο που ο κόσμος βλέπει το διάστημα» μου είπε, όταν καθίσαμε για λίγο παραδίπλα. «Εδώ και 40 χρόνια όλοι έχουν συνηθίσει στην ιδέα πως το διάστημα είναι για λίγους. Εγώ ήθελα να τους δείξω πως όχι, δεν είναι για λίγους, είναι για όλους. Μπορεί να είναι δύσκολο, μπορεί να είναι ακριβό στην αρχή, αλλά είναι για όλους».
Αυτός όμως δεν είναι ο μόνος του στόχος. Υπάρχει και ένας άλλος, πιο απώτερος, και πιο προσωπικός. «Εγώ στο φεγγάρι θέλω να πάω», μου λέει. «Αυτό είναι το όνειρό μου: Να είμαι ο πρώτος ιδιώτης που πατάει στο φεγγάρι. Πόσο πιθανό είναι; Πολύ πιθανό. Σκοπεύω να το κάνω».
Καθώς τον αποχαιρέτησα (την επόμενη μέρα θα ταξίδευε για την Αυστρία ή την Ελβετία, δεν θυμάμαι, για ένα ραντεβού με τους ανθρώπους της Red Bull), τον κοίταξα, είδα σ’ αυτόν ένα κομμάτι του νεανικού μου εαυτού που έχει πια χαθεί. Τον είδα όπως ακόμα είναι: Ένα παιδί που θέλει να κάνει το μέλλον να έρθει πιο γρήγορα.
Δες την αρχή της ομιλίας του Πίτερ στην Εκάλη: