Λοιπόν, έχω μια νέα ιστορία να σας πω, η οποία κανονικά είναι μακροσκελέστατη και δεν θέλω να σας κουράσω, οπότε θα σας την πω πολύ συνοπτικά.
Όπως κάποιοι από εσάς μπορεί να ξέρουν, εμένα με απασχολεί το θέμα του γραπτού λόγου πάρα πολύ (τον προτιμώ από τον προφορικό, άλλωστε), και μάλιστα το θέμα του γραπτού λόγου ως επαγγελματική απασχόληση σε όλες του τις μορφές. Μέσα σ’ αυτή τη διαρκή και διαχρονική αναζήτηση, η οποία έχει γεννήσει διάφορα πειράματα, ενδιαφέρθηκα κάποια στιγμή και για το concept της δημοσιογραφίας που χρηματοδοτείται από τη φιλανθρωπία. Είναι μια τάση που υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, ειδικά στο χώρο της ερευνητικής δημοσιογραφίας που είναι ακριβό πράγμα, πολύ δύσκολο να χρηματοδοτηθεί στην εποχή μας από τα παραδοσιακά κερδοσκοπικά ΜΜΕ.
Μετά από μια αλληλουχία γεγονότων που περιλαμβάνει ένα δείπνο σε ένα αλβανικό μπριζολάδικο στη Νέα Υόρκη, έναν επιχειρηματία που ήθελε να φτιάξει κάτι σαν το Brookings Institute στην Ελλάδα, τον πρώην υπουργό παιδείας Πέτρο Ευθυμίου, και δυο εβδομάδες στο newsroom της ProPublica -μια ιστορία που δεν θα σας πω αναλυτικά γιατί δεν θέλω να σας κουράσω-, καταλήξαμε εδώ.
Η διαΝΕΟσις είναι ένας ανεξάρτητος μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός ο οποίος διεξάγει και δημοσιεύει έρευνες. Διαφόρων ειδών και μεγεθών έρευνες. Μεγάλες έρευνες, δημοσιογραφικές έρευνες, μικρές έρευνες, απ’ όλα θα κάνει. Έχει έδρα στο Μαρούσι, ένα προσωπικό εννέα ατόμων (που θα μεγαλώσει στο μέλλον -αλλά όχι πολύ), ένα αρκετά πυκνό ερευνητικό πρόγραμμα για το 2016 (το προετοιμάζουμε πάνω από ένα χρόνο τώρα), ένα website που ανοίγει επισήμως σήμερα και μια τηλεοπτική παρουσία σε εκπομπή που επίσης κάνει την πρεμιέρα της σήμερα. Βασίζεται αποκλειστικά σε ιδιωτικά κεφάλαια, ακολουθώντας το μοντέλο της ProPublica: Ένας ιδρυτής (ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος -του ΝΕΟΝ) που είχε και την αρχική ιδέα, χρηματοδοτεί τη λειτουργία του οργανισμού πλήρως για τρία χρόνια -ώστε να προλάβουμε απερίσπαστοι να φτιάξουμε ενδιαφέροντα και χρήσιμα πράγματα που έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο και αποτέλεσμα- και στη συνέχεια ο οργανισμός στηρίζεται σε φιλανθρωπικές εισφορές και άλλων, εφόσον αποδείξει ότι μπορεί να τις διεκδικήσει. Δεν υπάρχουν διαφημίσεις, δεν υπάρχουν πωλήσεις, δεν αναλαμβάνουμε έρευνες για λογαριασμό άλλων, δεν διεκδικούμε χρηματοδότηση από προγράμματα ή φορείς, ασχολούμαστε μόνο με το αντικείμενο, που είναι το ερευνητικό έργο.
Ο σκοπός αυτού του πράγματος, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι να συνεισφέρει τεκμηριωμένα στοιχεία για τα βασικά προβλήματα της χώρας σήμερα, πράγμα που ακούγεται ασαφές και βαρύγδουπο, αλλά είναι απολύτως συγκεκριμένο. Πόση είναι η φτώχεια στην Ελλάδα, ας πούμε; Πώς μετριέται; Πόσο μεγάλο είναι το δημογραφικό πρόβλημα; Πώς μπορεί να απλοποιηθεί το φορολογικό σύστημα; Πώς έχει επηρεαστεί το κοινωνικό κεφάλαιο της χώρας από την κρίση; Πόσο ευάλωτες είναι οι κρίσιμες υποδομές της χώρας;
Εγώ δεν ξέρω καμία από αυτές τις απαντήσεις. Ο οργανισμός χρηματοδοτεί έρευνες για να βρεθούν.
Στόχος είναι οι απαντήσεις που θα προκύψουν να φτάσουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων, στην κυβέρνηση, στα κόμματα, στους αρμόδιους φορείς, αλλά ταυτόχρονα να φτάσουν και στο ευρύ κοινό, εκλαϊκευμένες και κατανοητές, για να βοηθήσουν λίγο το δημόσιο διάλογο που σήμερα, λέω εγώ, βασίζεται κυρίως σε κραυγές και συναισθήματα.
Το προετοιμάζουμε αυτό το πράγμα αρκετό καιρό, και έχουμε ήδη αναθέσει μια σειρά απο έρευνες που θα δημοσιευτούν τους επόμενους μήνες. Από σήμερα, ας πούμε, μπορείτε να διαβάσετε τα αποτελέσματα της έρευνας “Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες”, μιας πολύ μεγάλης -σε έκταση- δημοσκόπησης που μελετά τις απόψεις των Ελλήνων για μια σειρά από ενδιαφέροντα θέματα. Αυτή δεν καταλήγει σε προτάσεις για λύσεις, και ως εκ τούτου διαφέρει από τις περισσότερες επόμενες που θα κάνουμε. Αλλά είναι πολύ πιο ευκολοδιάβαστη και εύπεπτη.
Μια τέτοια έρευνα ήταν στο μυαλό μου από πρόπερσι, όταν μέσα στην κρίση (και βλέποντας έρευνες από το Pew και άλλες πηγές για άλλες χώρες) σκεφτόμουν ότι ένας κάπως γενικός αξιακός χάρτης του δικού μας υπέροχου λαού λείπει. Η ιδέα τότε ήταν να μαζέψω γνωστούς και φίλους καθηγητές (κοινωνιολόγους, πολιτικούς επιστήμονες και άλλους) και να φτιάξουμε ένα ερωτηματολόγιο, και μετά να αναθέσουμε την υλοποίηση της έρευνας σε μια εταιρεία δημοσκοπήσεων, βρίσκοντας πόρους από crowdfunding.
Τελικά τα πράγματα δεν έγιναν έτσι -έγιναν απλούστερα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν σήμερα εδώ, και θα πλαισιωθούν με ανάλυση και αρθρογραφία. Τα βασικά συμπεράσματα μπορείτε να τα διαβάσετε συνοπτικά εδώ, την έκθεση του Γεράσιμου Μοσχονά (που ήταν ο επιστημονικός μας σύμβουλος και έφτιαξε μαζί μας το ερωτηματολόγιο) μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ (σε PDF), την έκθεση του κοινωνιολόγου Παναγή Παναγιωτόπουλου για τους νέους ηλικίας 18-24 μπορείτε να τη δείτε εδώ (επίσης σε PDF), ενώ όλες τις απαντήσεις σε διαγράμματα μπορείτε να τις βρείτε μαζεμένες εδώ.
Για τη συγκεκριμένη έρευνα, δε, θα μιλήσουμε σήμερα το βράδυ στην εκπομπή “Η Ελλάδα στον Καθρέφτη”, που θα προβάλλεται στον ΣΚΑΙ, στις 23:55, κάθε δεύτερη Τετάρτη.
Δημοσιεύσαμε και κάτι άλλο σήμερα: Μια μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα για το ΕΣΠΑ 2007 – 2013, την περίοδο που πρόσφατα έληξε δηλαδή (το “2013” είναι τυπικό -το 2015 τελείωσε), στην οποία μελετάμε τι έγινε με όλα αυτά τα λεφτά, πού πήγαν, πώς, γιατί, ποιες είναι οι μεγαλύτερες στρεβλώσεις, και τι θα έπρεπε να γίνει καλύτερα. Αυτή η έρευνα θα εμπλουτιστεί επίσης με αρθρογραφία, ένα Facebook group, αλλά και μία μεγάλη τεχνική ανάλυση του επόμενου ΕΣΠΑ, (περίοδος 2014 – 2020 -αλλά άρχισε φέτος, άλλα αντι άλλων με τις ημερομηνίες, μη τα ψάχνετε).
Για τους επόμενους μήνες, δε, έχουμε προγραμματίσει μια σειρά από ενδιαφέροντα πράγματα, τα οποία θα μαθαίνετε κι από τα δικά μου γνωστά μέσα (Facebook, Twitter, newsletter, και όπου αλλού επικοινωνούμε εμείς τα δυο).
Ελπίζω ότι θα σας αρέσουν όλα αυτά και θα τα βρείτε ενδιαφέροντα.
