Σήμερα θα σας δείξω τρία βιβλία που πήρα πρόσφατα. Είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, μα έχουν ένα -και μόνο- κοινό: Το όνομά τους. Είναι “Άτλαντες”.
Πολύ μου αρέσει αυτή η λέξη.
Κυριολεκτικά Άτλαντας είναι μια συλλογή από χάρτες, αλλά κανένα από αυτά τα βιβλία δεν έχει μέσα χάρτες. Χαρτογραφούν και τα τρία, ωστόσο, διαφορετικά επίπεδα του κόσμου μας. Το ένα χαρτογραφεί -κατά μία έννοια- τη Γη των ανθρώπων. Το δεύτερο χαρτογραφεί τα κτίσματα στα οποία οι άνθρωποι ζουν. Και το τρίτο χαρτογραφεί τους ανθρώπους τους ίδιους. Συγκεκριμένα:
1. Atlas Obscura
Ετούτη η εντυπωσιακή, πολυτελής έκδοση περιέχει μια σειρά από τοποθεσίες και προορισμούς που βρίσκονται όλες στον πλανήτη Γη και όλες έχουν κάτι ενδιαφέρον να προσφέρουν στον κάπως απαιτητικό ταξιδιώτη.
Δεν έχει εδώ μέσα τυπικούς προορισμούς, τα βασικά τουριστικά αξιοθέατα. Έχει πιο περίεργα μέρη, όπως ένα γιγάντιο μπαομπάμπ στη Νότια Αφρική που στην κουφάλα του έχει φτιαχτεί ένα μπαρ, ή εκείνη την τρύπα που ξερνάει φωτιά ασταμάτητα εδώ και 40 χρόνια στο Τουρκμενιστάν.
Αυτό το βιβλίο δεν είναι ταξιδιωτικός οδηγός per se. Η αξία του δεν είναι τόσο το “πού να πας” και “τι να δεις” στις διακοπές. Έχει 700 μέρη μέσα, προορισμούς παλαβούς, αξιοσημείωτους μα εκκεντρικούς, ενίοτε και δυσπρόσιτους. Ελάχιστοι πάρα πολύ πλούσιοι (ή άλλοι με απεριόριστο ελεύθερο χρόνο και χωρίς υποχρεώσεις) άνθρωποι θα μπορούσαν όντως να χρησιμοποιήσουν ένα τέτοιο βιβλίο ως οδηγό. Για τους υπόλοιπους η χρησιμότητά του είναι άλλη.
Άτλαντας. Αυτό είναι. Χάρτης. Μια γιγάντια λίστα από παλαβά πράγματα που έχουν φτιάξει άνθρωποι στον πλανήτη τους και από θεαματικά, αξιοπερίεργα χαρακτηριστικά της Γης καθαυτής. Χάρτης είναι. Να τον ξεφυλλίζεις και να αποκτάς προοπτική, μια υποψία του μεγέθους και της ποικιλίας του κόσμου μας. Αυτή είναι η αξία του.
Είναι πάρα πολύ ωραίο δώρο, κατά τη γνώμη μου. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.
2. Contemporary European Architecture ATLAS
Ένας εντελώς διαφορετικός άτλας. Το ίδρυμα Mies Van Der Rohe της Βαρκελώνης απονέμει κάθε χρόνο πολύ σημαντικά αρχιτεκτονικά βραβεία, και σ’ αυτό τον τόμο συγκεντρώνονται όλα τα κτίρια που νίκησαν από το 1988 μέχρι το 2015. Είναι ένας άτλαντας γεμάτος κτίρια.
Αυτός ο πολύ ωραίος τόμος περιέχει, συγκεκριμένα, σχεδόν 2900 κτίρια που έχουν βραβευτεί όλα αυτά τα χρόνια, χωρισμένα σε κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση. Στις σχεδόν 900 σελίδες του υπάρχουν αθλητικά κέντρα, ξενοδοχεία, κτίρια γραφείων, σπίτια, οτιδήποτε χτίζουν οι άνθρωποι για να ζουν μέσα.
Είναι ένας πλήρης χάρτης της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, αλλά βεβαίως το περιεχόμενο καθαυτό είναι ενδιαφέρον για λίγους και συγκεκριμένους ανθρώπους (αρχιτέκτονες και σπιτόσκυλα, κυρίως). Όπως και στην περίπτωση του προηγούμενου βιβλίου, για τον υπόλοιπο κόσμο η αξία αυτού εδώ του άτλαντα είναι πολύ διαφορετική.
Όπως ο προηγούμενος άτλαντας σου έδινε σε μια συμπυκνωμένη (πολυτελή, πανέμορφη) υλική μορφή ένα χάρτη της ποικιλομορφίας του κόσμου μας, ετούτος σου δίνει σε μια συμπυκωμένη (βαριά, υπερπολυτελή) υλική μορφή ένα χάρτη της ανθρώπινης δημιουργικότητας, και μάλιστα σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, στην κατασκευή της ανθρώπινης στέγης.
Ξεφυλλίζοντας αυτό τον τόμο, χαζεύοντας τα εκατοντάδες ποικιλόμορφα κτίρια, τις γωνίες, τις καμπύλες, τα υλικά, αποκτάς μια ολική -και κάπως συγκεχυμένη, μα οπωσδήποτε πλούσια- εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο τα ανθρώπινα όντα παίρνουν τα δομικά στοιχεία που τους προσφέρει ο πλανήτης, τα επεξεργάζονται, τα μεταμορφώνουν και τα μετατρέπουν σε κατασκευές στις οποίες θέλουν να ζουν.
Κι αυτό είναι ένα ωραίο -ακριβότερο- δώρο. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.
3. The Atlas
Αυτός είναι ένας ακόμα πιο αλλόκοτος Άτλαντας. Πρώτα απ’ όλα, δεν έχει καθόλου φωτογραφίες. Έχει μόνο λόγια. Και δεν αφορά τόσο τα πράγματα που περιβάλλουν τους ανθρώπους στον κόσμο τους, όσο τους ανθρώπους τους ίδιους. Σε αυτό το βιβλίο, ο εξαιρετικός συγγραφέας Γουίλιαμ Βόλμαν (έχει γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο για τη βία, ένα άλλο καταπληκτικό για τη φτώχεια, και ετούτο το εκπληκτικό ιστορικό μυθιστόρημα) γράφει 53 ιστορίες “αληθινών” ανθρώπων από όλο τον κόσμο. Αυτό είναι καλό δώρο μόνο για συγκεκριμένους ανθρώπους. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.
