Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2023 ένα τρομακτικό φυσικό φαινόμενο χτύπησε την κεντρική Ελλάδα. Μια καταρρακτώδης καταιγίδα έριξε πρωτοφανείς ποσότητες νερού στη Μαγνησία, τις Σποράδες, τη Θεσσαλία και την Καρδίτσα, προκαλώντας πλημμύρες, υπερχειλίσεις ποταμών και χειμάρρων και αδιανόητες υλικές καταστροφές. 17 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την καταιγίδα Ντάνιελ, η οποία στη συνέχεια διέσχισε τη Μεσόγειο και ισοπέδωσε τη Λιβύη -αφήνοντας εκεί χιλιάδες θύματα και ακόμα μεγαλύτερες καταστροφές. Δύο εβδομάδες μετά τον κατακλυσμό, επισκέφτηκα την περιοχή για να δω από κοντά την κατάσταση. Μερικά από τα συμπεράσματα που έβγαλα τα έγραψα στην Καθημερινή της 23ης Σεπτεμβρίου 2023. Εδώ έχω συγκεντρώσει μερικές χαρακτηριστικές φωτογραφίες. Εικόνες ανέβασα και σε αυτό εδώ το βίντεο. Δυστυχώς, κανένα από αυτά τα μέσα δεν μπορεί να μεταφέρει το πιο δυσάρεστο κομμάτι της εμπειρίας: τη μυρωδιά.
1. Στο κέντρο της Λάρισας δεν πήρε χαμπάρι σχεδόν κανείς
Μέσα στο κέντρο της πόλης οι συνέπειες της καταιγίδας ήταν μηδαμινές. Σε προάστια, όμως, ο όπως ο Άγιος Θωμάς και η Γιάννουλη, υπήρξαν εκτεταμένες πλημμύρες. Οι δρόμοι έγιναν ποτάμια και τα υπόγεια πλημμύρισαν. Όταν πήγα εγώ, τα νερά είχαν υποχωρήσει αφήνοντας μόνο λάσπη σε κάποια σημεία. Οι ιδιοκτήτες των πλημμυρισμένων υπογείων άδειαζαν τα κατεστραμμένα τους πράγματα και τα άφηναν σε βουναλάκια, έξω από τα σπίτια.
Στο σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης στη Γιάννουλη τα πάντα είχαν καταστραφεί. Συμπεριλαμβανομένης της ασφάλτου στο πάρκινγκ. Η σκηνή έμοιαζε με βομβαρδισμό, αν μετά από τις βόμβες είχαν πέσει πάνω απ’ το τοπίο και σκουπίδια.
2. Αυτό είναι ένα ανάχωμα που κατέρρευσε -το ποτάμι, που βρίσκεται δεξιά, ξεχείλισε
3. Κοντά στο Αχίλλειον, ανατολικά της Λάρισας, τα νερά δεν είχαν ακόμη υποχωρήσει παντού
4. Το χωριό Σωτήριο, κοντά στις όχθες της λίμνης Κάρλας (πλέον, πολύ πιο κοντά -πρακτικά μέσα- στη λίμνη Κάρλα) ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση. Αυτή είναι η γραμμή όπου έφτασαν τα νερά:
Όλες οι επιφάνειες του χωριού ήταν πνιγμένες σε μια λάσπη η οποία, βέβαια, δεν ήταν σκέτη λάσπη. Αυτό που έμεινε μετά την εξάτμιση των νερών ήταν ένα μείγμα χώματος, λυμάτων, φυτοφαρμάκων και σκουπιδιών κάθε είδους. Η μυρωδιά ήταν αφόρητη.
5. Στο Βλοχό, 80 χιλιόμετρα μακριά από το Σωτήριο, η γραμμή του νερού δεν έφτανε στους τοίχους -έφτανε στις στέγες . Τη διακρίνετε εδώ;
Το χωριό ήταν πνιγμένο στη λάσπη. Τίποτε δεν σώζεται εδώ. Ούτε τα πράγματα, ούτε τα κτίρια, ούτε τα μηχανήματα, ούτε τα χωράφια τριγύρω. Η λάσπη έχει πνίξει και μολύνει τα πάντα. Οι άνθρωποι ήταν ακόμη εκεί, ωστόσο. Προσπαθώντας να σώσουν κάτι. Οτιδήποτε.
6. Η καταστροφή στα χωράφια του κάμπου είναι ασύλληπτη. Σε πολλά σημεία, δύο εβδομάδες μετά τη βροχή, το νερό δεν είχε φύγει ακόμα.
Η εικόνα αυτή μπορεί να μοιάζει ωραία στις φωτογραφίες. Μα αυτή δεν ήταν λίμνη. Αυτό δεν είναι λίμνη. Είναι χωράφια. Και το νερό που τα έχει σκεπάσει, βρωμάει.
7. Η Μεταμόρφωση Παλαμά είναι ένα άλλο από τα πλημμυρισμένα χωριά που είδατε στα βίντεο από drone. Εκεί η λάσπη είχε στεγνώσει περισσότερο. Οπότε τα πάντα ήταν πνιγμένα στη σκόνη. Ούτε αυτό το χωριό μπορεί να σωθεί.
8. Εκτός από τη Λάρισα και την Καρδίτσα, πέρασα και από το Πήλιο.
Δεν έφτασα στα χωριά του νοτίου Πηλίου, όπου η κατάσταση ακούω ότι είναι δύσκολη, αλλά εξερεύνησα τα μέρη όπου είχαμε πάει διακοπές ένα μήνα νωρίτερα. Αυτή είναι η γέφυρα στο δρόμο που συνδέει το Βόλο με τα χωριά του κεντρικού και νότιου Πηλίου. Έπεσε.
Στη θέση της μπήκε μια προσωρινή γέφυρα του στρατού. Τα αυτοκίνητα πρέπει να περνάνε ένα ένα.
9. Στο δρόμο για τις Μηλιές, η μόνη ένδειξη της καταστροφής ήταν οι μικρές και μεσαίες κατολισθήσεις εδώ κι εκεί.
10. Αλλού στο Πήλιο, κυρίως στα παράλια, οι καταστροφές ήταν μεγάλες. Αλλά πάνω στο βουνό, που είναι μαθημένο στους χειμάρρους και τις καταιγίδες, οι ζημιές ήταν μικρότερες.
Αυτή είναι η παραλία της Αγριάς, κοντά στο Βόλο.
Ο ίδιος ο Βόλος είχε επιστρέψει σε μια κανονικότητα. Μαζί και ένα μεγάλο μέρος της περιοχής. Κάποια -πολλά- σημεία, όμως, δεν θα επιστρέψουν ποτέ. Κάποια χωριά θα πρέπει να εγκαταλειφθούν. Ακόμα κι αν με πολύ κόπο και πολλά έξοδα μπορούσα να καθαριστούν και να ξαναχτιστούν, ακόμα κι αν τα χωράφια μπορούσαν να επανακτήσουν την ικανότητά τους να παράγουν, σε λίγα χρόνια θα ξαναέρθει μια τρομακτική καταιγίδα, το ποτάμι θα ξεχειλίσει πάλι, το ανάχωμα θα ξαναπέσει, η λίμνη θα φουσκώσει. Ο κόσμος μας δεν είναι πια όπως τον είχαμε συνηθίσει, ως είδος, τα τελευταία 5-6.000 χρόνια. Αλλάζει απότομα και βίαια. Όπως επιβεβαίωσα στη Θεσσαλία επιτόπου, θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι έτσι θα αλλάξουν και οι ζωές μας, αργά ή γρήγορα.
Θερμές ευχαριστίες στον Απόστολο Μπέμπη για τη φιλοξενία και την ξενάγηση και τα άλλα μέλη του 241020 Club που μαζεύτηκαν από τη Λάρισα, τα Τρίκαλα και το Βόλο και μου μίλησαν για όσα συνέβησαν στην περιοχή τους (και για πολλά, πολλά άλλα θέματα).